Sinds kort kan via NFT’s (*) digitale kunst in edities worden verhandeld en verzameld. Alexandra Crouwers bouwt vanuit haar eigen digitale praktijk een collectie op met werken van zowel gevestigde namen als anonieme makers. In deze rubriek licht zij telkens een werk uit die verzameling uit.
In Jeffrey Sconce’s Haunted Media. Electronic Presence from Telegraphy to Television (Duke University Press, 2000) wordt het verband gelegd tussen technologie en de exploratie van bovennatuurlijke fenomenen. Onzichtbare natuurverschijnselen, zoals statische elektriciteit of de van het lichaam losgemaakte stem die via radiogolven door de ether reist, worden door apparatuur – de mediums – zichtbaar of hoorbaar gemaakt.
De portaal-kwaliteiten van apparatuur en technologie is een terugkerend onderwerp in de kunsten, waarvan de videotapes in Cronenberg’s Videodrome en Suzuki’s Ring misschien wel de bekendste (en meest beangstigende) zijn. Regisseur David Lynch gebruikt glitches in audio en beeld om de nabijheid van een andere dimensie aan te geven; in het magnifieke Twin Peaks: The Return zinderen elektrische storingen door de afleveringen en is ieder stopcontact een mogelijk transportmiddel. In de videoclip voor het krachtige Guillotine van Death Grips (2011) loopt de audiovervorming samen met glitchend beeld.
Sinds The Matrix (1999) is de zin 'Er zit een glitch in de Matrix' ingeburgerd geraakt. Een ‘glitch’ is in feite een fout, een ongeplande verstoring (bijvoorbeeld van beeld of geluid). Waar technologie perfectie mogelijk lijkt te maken, vindt de glitch plaats tussen de bron en de output.
Iedereen die wel eens een digitale video heeft gezien, kent het fenomeen: streaming storingen zorgen voor grotesque vervormingen en kleurrijke haperingen in het beeld. Iets verder terug in de tijd kennen we de ruis van oude VHS tapes of de onscherpe spookbeelden van slecht afgestelde zenders. Lens flares – de artefacten die ontstaan door een lens recht in de zon te richten – kunnen als proto-glitches worden beschouwd.
In de technologische kunsten is glitch art een belangrijk – en omvangrijk – subgenre, waarvan Nam June Paik als de godfather kan worden beschouwd. Oppervlakkig gezien is glitch art vaak te herkennen aan ruis in felle zuurstokkleuren – een kenmerk van het verhakselen van de signalen van analoge apparatuur – en loops, korte scenes die zich eindeloos herhalen.
Het is een opvallend ideologisch genre: glitch ontstaat door apparatuur te gebruiken op manieren waarvoor ze niet bedoeld is. Software ontwikkelaars laten kunstenaars vaak zelfs vroege versies testen door ze de programma’s artistiek te laten ‘breken’. Glitchend beeld is een metafoor voor de schijnbare orde in de wereld; de glitch krast het glossy laagje vernis eraf.
Dat bewust vieren van fouten en het met opzet ombuigen van conventies zijn centrale concepten in de psychedelische oeuvres van kunstenaars als Sarah Zucker en Sky Goodman. Het afgebeelde werk, Open Life, is van de Letse videokunstenaar en VJ Ina Vare. Het is een analoog glitch portaal in de zuiverste vorm, dat samen met vier andere werken (Open Portal, Open Soul, Open Gate, Open Space) een haast mystiek kwintet vormt. Zo transformeert een opeenstapeling van machinale verbuigingen in een visuele meditatie.
* Non-fungible tokens zijn crypto-koopcontracten op blockchains – in dit geval het energiezuinige Tezos – die naar digitale bestanden verwijzen.
Click here for the English version of this article