‘PEACE is POWER’ prijkt sinds eind september op de gevel van K20 in Düsseldorf. Aanleiding is de tentoonstelling Yoko Ono, Music of the Mind, die er nog tot 16 maart loopt. Ze was eerder te zien in Tate Modern, Londen en wie ze nog niet bezocht kan ik warm aanbevelen om dat alsnog te doen, zelfs als u zichzelf als een notoire Beatles-fan beschouwt. Want Yoko Ono was zoveel meer dan de vrouw van… Lang voor ze een relatie had met John Lennon, baande ze haar eigen weg met spraakmakende performances, zoals Cut Piece in 1964 en gaf ze mee vorm aan wat later in de kunstgeschiedenisboeken geboekstaafd zou worden als conceptuele kunst. Ze benaderde haar werk met zoveel poëzie en humor dat het ook vandaag nog veel blije gezichten oplevert. Haar destijds nog ontluikende oeuvre kwam lange tijd in de schaduw te staan van haar relatie met Lennon. Velen gaan zelfs zo ver te beweren dat ze nooit van enige betekenis geweest zou zijn in de kunstwereld zonder het huwelijk dat haar wereldfaam verschafte. Al is het ondertussen schier onmogelijk geworden om die parameter te negeren, het is altijd goed om het kunstwerk te beoordelen op zijn eigen merites. Wie dat doet kan niet ontkennen dat de onbevangen wijze waarop Ono de kijker met een minimum aan beelden en woorden een andere (denk)wereld binnenloodst anno 2025 nog steeds verfrissend werkt. Naast feministisch, sensueel, uitdagend, poëtisch en avant-la-lettre, was haar werk van bij aanvang ook activistisch. En wie kan het haar kwalijk nemen dat ze vooral voor dat laatste dankbaar gebruikmaakte van het feit dat haar verbintenis met Lennon haar mee in de schijnwerpers van de internationale media katapulteerde? De foto van een New Yorks straatbeeld waar op een grote billboard ‘War is Over! If You Want it. Happy Christmas from John and Yoko’ te lezen valt, blijft in mijn hoofd hangen. Hoe eenvoudig, to the point en anders van toon kan een boodschap ook vandaag nog zijn? Hoe haaks staat dit op de oorlogsretoriek van de nieuwe secretaris-generaal van de Navo, Mark Rutte? Bange burgers worden in onze media opgeroepen om ter voorbereiding op onzekere tijden alvast een noodpakket of survivalkit aan te schaffen. Iets waar onlineverkoopdiensten gretig op inspelen. Geïnspireerd door Yoko Ono beeld ik me in hoe zo’n ‘Denk Vooruit Noodpakket Deluxe’ helemaal anders zou kunnen samengesteld worden, met zaken waar een mens ook in onzalige tijden hoopvol door blijft. Yoko’s Music of the Mind is een speelse uitnodiging om onze verbeelding te laten spreken, universeel, niet gebonden aan identiteit, gender, leeftijd, of welk hokje ook. Ze had daarvoor niet meer nodig dan een stukje papier en enkele woorden. U mag mij gerust naïef noemen, maar het doet mij in stilte dromen van een wereld waarin kunstenaars het voortouw nemen in een nieuwe revolutie, waarin onze kunstinstellingen, maar ook het publieke domein onbevangen het terrein kunnen vormen waarbinnen we als mens leren dromen van een andere, betere wereld, binnen handbereik. If we want it. En al kijken we met z’n allen bang naar de toekomst, bang voor de zoveelste besparingsronde die ongetwijfeld ook het culturele veld niet zal sparen, mogelijk valt er ook iets moois uit deze crisistijden te halen? Misschien zijn we in de voorbije jaren waarin de roep om grotere gebouwen, grotere bezoekersaantallen en grotere budgetten steeds is toegenomen, iets belangrijks vergeten. Want wat Yoko Ono ons leert is dat het niet zozeer om de verpakking draait, niet om een groots opgevatte enscenering, een dure marketingcampagne, niet om dure uitvoeringen in dito materialen, maar om de inhoud en het mogelijk maken van eenvoudige, kleine gestes en denkoefeningen. Het is wat ik u toewens beste lezer, voor dit komende jaar: een survivalpakket voor de mind.
