We vroegen acht persoonlijkheden uit de kunstwereld naar de expo’s of events waar ze in 2020 naar uitkijken. Hieronder vindt u hun tips. De portretten zijn van de hand van Maryam Najd.
Virginie Bailly, kunstenaar
Martin Kippenberger
Bitteschön Dankeschön. Eine retrospektive, een grote en veelbelovende overzichtstentoonstelling van de Duitse kunstenaar Martin Kippenberger in de Bundeskunsthalle te Bonn, staat op nummer één. Van de Neue Wilde is Kippenberger samen met kunstenaar Albert Oehlen – van wie ik twee zomers geleden een sterke overzichtstentoonstelling zag in het Palazzo Grassi in Venetië – een spilfiguur. Zijn complexe, cynische oeuvre scherpt mijn blik aan en om het in het Frans te zeggen: ‘ça me prend aux tripes’. Kippenberger bevraagt zichzelf en de kunstwereld en weet zijn beelden als een actie/reactie te poneren. Ik hou van zijn directe, gelaagde beeldtaal en trashy kleurgebruik.
Tot 16 februari, www.bundeskunsthalle.de
Francis Bacon
Een andere kunstenaar van wie de kracht van de penseelstreek en het gewaagde kleurpalet zijn psychologische hersenspinsels reflecteert is Francis Bacon. Zijn wurgende, soms verstikkende taferelen intrigeren me sinds lang en zinderen na in mijn brein. Zijn roze tinten, gaande van met wit gemengd karmijnrood tot het heldere Tiepolo roze, werken als vlezige massa’s binnen zijn figuren en zijn ruimtes. Na de grote Bacon tentoonstelling in Düsseldorf enkele jaren geleden, ben ik benieuwd om Bacon en toutes lettres te zien in het Centre Pompidou in Parijs. En voornamelijk het werk Sand Dune uit 1983, waar een stukje landschap als een vleselijke homp wordt weergegeven, wil ik van dichtbij ervaren.
Tot 20 januari, www.centrepompidou.fr
Joris Van de Moortel
In de Parijse (hoofd)vestiging van Galerie Nathalie Obadia loopt momenteel de solotentoonstelling The ne’er-do-wells set out for a dubious pilgrimage van Joris Van de Moortel. Wat mij voornamelijk fascineert aan het meerduidige werk van Joris, is het proces en de wijze waarop de concerten, performances, de materiële kunstwerken en installaties elkaar constant bestuiven. Zo wordt een actie van vernieling tijdens een performance bijvoorbeeld omgezet in een nieuwe energie, wat weer nieuwe beelden genereert. De eeuwige ritournelle tussen constructie en deconstructie.
Tot 25 januari, www.nathalieobadia.com
Ermias Kifleyesus
Het rituele karakter in het werk van Joris Van de Moortel gebeurt op een andere manier in de schilderijen van de Ethiopische kunstenaar Ermias Kifleyesus, die aan de hand van een repetitieve handeling van het op elkaar lijmen en van elkaar trekken van bestaande schilderijen achtergebleven sporen van de realiteit in beeld brengt. Deze gelaagde techniek draagt bij tot grote, abstract ogende schilderijen die als een trillende ruis op mijn netvlies gebrand blijven. Zijn nieuwste werken zijn te zien in de solotentoonstelling Cureghem Phantom in Kusseneers Gallery te Brussel.
Tot 18 januari, www.kusseneers.com
Nikita Kadan
Bij galerie Transit in Mechelen is in februari een solotentoonstelling te zien van De Oekraïense kunstenaar Nikita Kadan. Voor de tentoonstelling The Beautiful Colonizer creëerde Kadan voor het eerst een reeks schilderijen. Zijn houtskooltekeningen, installaties, aquarellen en sculpturaal werk weerspiegelen zijn activistische commentaar op zijn eigen verleden en de politieke spanningsboog die de oorlog tussen Oekraïne en Rusland teweegbrengt. Als geen ander slaagt Kadan erin om zijn scherpe mening met respect voor de geschiedenis en de Oekraïense iconografie naar een heel eigen beeldtaal te vertalen. Kadan is een kunstenaar die in de werkelijkheid staat en vandaar uit actie onderneemt. Daar hou ik van.
Vanaf 9 februari, www.transit.be
Valérie Wille, directeur Galerie Nathalie Obadia Brussel
Tot 26 april, musees.angers.fr
Youssef Nabil. Once Upon a Dream
Het werk van de Egyptische kunstenaar Youssef Nabil heb ik voor het eerst gezien in Villa Empain in Brussel in 2012. Ik was direct gefascineerd door het bevreemdend effect van zijn geënsceneerde beelden die tegelijkertijd nostalgisch en heel kitscherig aanvoelden. Ondertussen weet ik dat dit effect tot stand komt door de toepassing van een oude inkleuringstechniek met verf op zwart-wit beelden. Hoewel we dit jaar met z’n allen naar de solo van Luc Tuymans zijn gaan zien in Palazzo Grassi, kijk ik uit om Youssef Nabils werk in deze dominante architecturale setting te (her-)ontdekken. Heel benieuwd hoe zijn zoektocht naar nieuwe horizonten tussen Oost en West zich zal vertalen in nieuwe beelden.
Vanaf 22 maart, www.palazzograssi.it
Lynette Yiadom-Boakye
De enigmatische portretten van de Britse kunstenaar Lynette Yiadom-Boakye heb ik enkele jaren terug leren kennen. Tot nu toe heb ik nog niet de kans gehad om een uitgebreide tentoonstelling van haar werk te bezoeken. Ik kijk dan ook erg uit naar haar eerste grote overzichtstentoonstelling in Tate Modern tijdens de zomermaanden. De gelaagdheid van haar non-figuren spreekt mij enorm aan.
Vanaf 19 mei, www.tate.org.uk
David Claerbout, kunstenaar
Jan Van Eyck
In eigen land kijk ik uit naar de Van Eyck-tentoonstelling in MSK Gent. Ik kreeg recent de kans om het Lams Gods van de Gebroeders Van Eyck tot op enkele centimeters te benaderen. Fascinerend is het feit dat het lam werd overschilderd in de 16de eeuw. Was dat het gevolg van een slechte restauratie of kwam het voort uit andere overwegingen? Het lam dat bij de recente restauratie werd blootgelegd, doet namelijk veeleer aan een duivel denken. De grote ogen die je als toeschouwer té diep terug aanstaren. Mijn hypothese is dat deze beeltenis op een gegeven moment niet meer beantwoordde aan het idee van het goddelijke en daarom is verzacht, je zou ook kunnen zeggen ‘gecorrigeerd’. Het origineel van Van Eyck is als het portret van een mens geschilderd met de ogen frontaal op het hoofd, de oren spits, en ook in dat opzicht eerder duivels. Misschien werden die later anatomisch geretoucheerd, met hogerstaande oren die vergelijkingswijze minder dominantie uitdrukken dan de originele, op mensenmaat geplaatste oren.
Vanaf 1 februari, www.mskgent.be
Hans Memling
Hoewel Van Eyck weinig plaats laat voor iets anders, heb ik vanwege het werk dat ik aan het maken ben voor de collectie van Musea Brugge een bijzondere interesse opgevat voor Hans Memling. Hij is het onderwerp van een overzichtstentoonstelling in Brugge in 2020, Memling Now. Sinds ik Memling en Van Eyck bestudeer, ben ik me sterker bewust van de evolutie-technische elementen van onze perceptie. In mijn onderzoek naar doorgedreven 3D-technieken valt op dat het procedé van beeldopbouw en schilderen bestaat uit een soort drie-eenheid die doet denken aan de heidense oorsprong van die eenheid: ten eerste de traditie en evolutie van de schilderkunst, ten tweede de recente virtuele optische beeldopbouw en ten derde hoe onze hersenen het binnenkomend licht in onze ogen opbreken in lijn, textuur, vorm, belichting en kleur.
Vanaf 4 april, www.museabrugge.be
Kunsthaus Bregenz
In het buitenland zet het bijzondere Kunsthaus Bregenz zijn programma verder met solotentoonstellingen van Anri Sala in de lente en Peter Fischli in de zomer van 2020. De plek wordt gerund door Thomas Trummer die ik volg sinds mijn tentoonstelling daar. Kunsthaus Bregenz is voor elke kunstenaar als een ingangsexamen in citymarketing-architectuur omdat de ruimte (van Peter Zumtor) een fenomenologische zegen is, maar akoestisch een hel.
Antonia Canova
De Alpen over dan. Gallerie d’Italia en het GAM in Milaan brengen nog tot maart 2020 samen hulde aan de neoklassieke beeldhouwer Antonio Canova. Canova gaat voor mij terug op dat ene beeld van Bernhard Berenson die Pauline Borghese, één van Canova’s bekendste beeldhouwwerken, bewondert in de Galleria Borghese. Het is een foto gemaakt door David Seymour in 1955. Het was het uitgangspunt voor een werk waar we ooit aan begonnen zijn, maar dat is gestrand op Italiaanse bodem.
Tot 15 maart, www.gallerieditalia.com
Bruce Nauman
Tot slot kijk ik nu al uit naar de overzichtstentoonstelling van Bruce Nauman in Stedelijk Museum Amsterdam (in 2021; de tentoonstelling is eerst nog te zien in Tate Modern in Londen, nvdr). Twee jaar geleden zag ik de magistrale overzichtstentoonstelling in Schaulager Basel, een ruimte die ik zoals sommigen wel weten goed ken. Ik hoop dat de tentoonstelling in Amsterdam zo goed zal zijn als in Bazel, maar dat betwijfel ik enigszins.
Vanaf 13 februari 2021, www.stedelijk.nl
Sara Weyns, directeur van het Middelheimmuseum
Adrian Villar Rojas
Een tentoonstelling die al open is, maar die ik pas in januari kan bekijken: in de Oude Kerk in Amsterdam is nog tot 26 april 2020 een installatie te zien van de Argentijnse kunstenaar Adrian Villar Rojas (1980): Poems for Earthlings. Een kunstenaar die zich bezighoudt met vragen die ook bij ons vaak op tafel liggen: wat bewaren we, en geven we door aan volgende generaties? Zijn werk fascineert me én stoot me tegelijkertijd een beetje af. Ik ben benieuwd wat er in Amsterdam de overhand krijgt.
Tot 26 april, www.oudekerk.nl
Stedelijk Museum Amsterdam
Ik combineer het met de tentoonstelling Hybride Sculptuur in het Stedelijk – een overzicht van de beeldhouwkunst die het Stedelijk de afgelopen 20 jaar verworven heeft, met werken van onder andere Magali Reus en Jessica Stockholder – en met de tentoonstelling Wim Crouwel: Mr. Gridnik, een eerbetoon aan de dit jaar overleden grafische vormgever die onder andere veel ontworpen heeft voor het Van Abbemuseum en het Stedelijk. De heren bij tentoonstellingsruimte Catapult in Antwerpen stelden me voor aan zijn werk en wakkerden daarmee de letterverlekkerdheid nog wat verder aan.
Hybride Sculptuur tot 26 januari en Wim Crouwel: Mr. Gridnik tot 22 maart, www.stedelijk.nl
Agnes Denes
In the Shed in New York is een grote overzichtstentoonstelling samengebracht met werk van Agnes Denes, de inmiddels 88-jarige Hongaars-Amerikaanse kunstenaar: Absolutes and Intermediates. Ze documenteert en analyseert ons menselijk bestaan met behulp van wetenschap, filosofie, poëzie en linguïstiek, humor en muziek in onder andere sculpturen, tekeningen, en monumentale installaties. Een van haar bekendste werken is wellicht Wheatfield –A Confrontation, het graanveld dat ze zaaide en oogstte vlakbij Wall Street in 1982. Ze gaf de voorkeur aan ambitieuze, grootschalige gebaren, maar vergankelijkheid speelde ook altijd een grote rol in haar werk. En zo zijn we terug bij de vraag: wat bewaren we voor de toekomstige generaties, en hoe doen we dat?
Tot 22 maart, www.theshed.org
Folkestone Triennale
In september is er de Folkestone Triennale, vlakbij aan de overkant van het Kanaal: The Plot is inmiddels de vijfde editie. Het nog steeds groeiende aanbod aan Biënnales, Triënnales en Quadriënnales werkt misschien wat in hun nadeel, maar in Folkestone ligt de nadruk op werk voor openlucht, op de grens tussen sculptuur en architectuur, en dat is natuurlijk een segment dat me interesseert. Thema in 2020 is urban myths, of de afstand tussen de realiteit en de verhalen die een plaats maken.
Vanaf 5 september, www.creativefolkestone.org.uk/folkestone-triennial
Grace Ndiritu, kunstenaar
Tentoonstelling: Glasgow International
Meestal een wervelwind van performances van kunstenaars zoals Monster Chetwynd en andere lokale en internationale sterren uit de kunstwereld. Het biënnale-festival heeft Glasgow de afgelopen 15 jaar op de culturele kaart gezet en is waarschijnlijk een van de redenen waarom Glasgow is gekozen om in november 2020 de volgende VN-top over klimaatverandering te organiseren.
Vanaf 24 april, glasgowinternational.org
Het spirituele: de omhelzingen van de heilige Amma
Ja! Amma de Indiase heilige goeroe komt weer naar Europa. Meestal gelukkig in overleg met Frieze Art Fair (8-11 oktober 2020) en FIAC (22-25 oktober). Het is een geweldige, alternatieve manier om te ontgiften van de overbelasting van de kunstbeurzen en om in contact te komen met de diepere kant van het leven.
Film: Courtisane festival
Ik kijk echt uit naar de volgende editie van het filmfestival Courtisane. Het is een juweeltje van een festival met internationale experimentele films die worden vertoond in het centrum van Gent. Een absolute aanrader!
Van 1-5 april, www.courtisane.be
Philippe Leeman, voorzitter van de Vrienden van het S.M.A.K. en verzamelaar
De Vereniging
Als Voorzitter van de Vrienden van het S.M.A.K. kijk ik in 2020 uit naar de vijf geplande tentoonstellingen in onze tentoonstellingsruimte De Vereniging. We starten in het begin van het jaar met de jonge kunstenaars Margarita Maximova en Diane Tamane, voormalige laureaten van de Prijs van de Vrienden van het S.M.A.K. Daarna zijn Joana Escoval, Meggy Rustamova en Anna Zacharoff aan de beurt. De Vereniging zet hiermee de belangrijke traditie van de tentoonstellingen van de Vriendenvereniging verder. Voor kunstenaars als Luc Tuymans en Michaël Borremans betekende de Vereniging een belangrijke stap in hun carrière.
Kris Martin
Daarnaast pakt het S.M.A.K. uit met een belangrijke tentoonstelling van Kris Martin. Kris Martin is een conceptuele kunstenaar met een architectenopleiding. Hij maakt gebruik van verschillende materialen, waaronder keramiek, steen en metaal, evenals gevonden voorwerpen. De tijd en het lot van de mens leiden deze kunstenaar.
Vanaf 7 maart, www.smak.be
Wolfgang Tillmans
In februari bezoek ik zeker de tentoonstelling van de Duitse fotograaf Wolfgang Tillmans in WIELS, zijn eerste solo in ons land. Een kunstenaar die een hele generatie fotografen heeft beïnvloed. Hij maakt beelden over het tijdperk waarin wij leven. In 2017 had hij nog een grote overzichtstentoonstelling in Tate Modern in Londen.
Vanaf 1 februari, www.wiels.org
Lynette Yiadom-Boakye
In de zomer van 2020 gaat het richting Tate Britain en de tentoonstelling van Lynette Yiadom-Boakye. Ik bezocht haar expo in de Chisenhale gallery in 2012 met een groep van de Vrienden van het S.M.A.K., lang voor haar carrière een steile opgang kende. Ze was shortlisted voor de Turner Prize en won vorig jaar de Carnegie Prize. Haar schilderijen alluderen naar de Europese portretkunst (Goya, Manet, Sargent), maar door haar focus op het afbeelden van ingebeelde zwarte personages stelt zij belangrijke vragen over identiteit en representatie.
Vanaf 19 mei, www.tate.org.uk
Bruce Nauman
In het najaar kijk ik uit naar de tentoonstelling van Bruce Nauman in Tate Modern. Deze kunstenaar test reeds sinds de 60-er jaren wat een kunstwerk kan zijn. We kennen allemaal zijn werken waarin hij geluid, film, video, neon, hologrammen en 3D gebruikt. Een invloedrijke kunstenaar die ik destijds leerde kennen in het S.M.A.K.
Vanaf 6 oktober, www.tate.org.uk
Galeries
Als kunstverzamelaar volg ik uiteraard ook de activiteiten van de galeries van zeer nabij. De jaarlijkse hoogmis Art Brussels in april is een must see voor elke kunstliefhebber. Bij de Antwerpse galeries ga ik zeker de tentoonstellingen bekijken van Jonathan Meese, Adrian Ghenie, Tal R en Marcel Dzama bij Tim Van Laere Gallery. Ook bij Zeno X zijn er mooie expo’s in het vooruitzicht: Michaël Borremans en Marlene Dumas. Daarnaast zijn ook de jonge galeries zoals DMW Gallery, Simon Delobel, Base Alpha en de fotogaleries Fifty One en Stieglitz 19 aanraders.
www.artbrussels.com / www.antwerpart.be
Zoë Gray, senior curator, WIELS
Marc Camille Chaimowicz
Een zeldzame kans om een overzicht te zien van de minst Britse van alle Britse kunstenaars. Zijn praktijk blijft na bijna vijf decennia opvallend fris. Ik ben een fan sinds de tentoonstelling In the cherished company of others in De Appel in Amsterdam in 2008. Dit nieuwe project in Kunsthalle Bern brengt bekende werken samen zoals de installatie Celebration? Realife (1972) en minder bekende reeksen zoals zijn Portraitures en brieven.
Vanaf 22 februari, www.kunsthalle-bern.ch
Shimabuku
De Japanse kunstenaar Shimabuku is al lang gefascineerd door de zee. Hij heeft dan ook verschillende projecten gerealiseerd in samenwerking met octopussen, heeft de mythe van de zeemeermin onderzocht of bracht levende vissen en aardappelen samen (die elkaar later opnieuw kunnen ontmoeten op een bord fish and chips). Voor deze tentoonstelling in het Nouveau Musée National de Monaco, dat uitkijkt over de Middellandse Zee, gaat hij diepzeeduiken – althans metaforisch.
Zomer 2020, www.nmnm.mc
Marina Pinsky
Dichter bij huis – juist tegenover WIELS – kijk ik uit naar de tentoonstelling van Marina Pinsky in Gallery C L E A R I N G. Pinsky werd in Rusland geboren en in Amerika opgeleid, maar woont nu in Brussel. Ik volg haar werk sinds ik het in 2015 heb opgenomen in de groepstentoonstelling Un-Scene III in 2015 in WIELS. Ik blijf verrast door de wendingen van haar originele manier van denken. Deze tentoonstelling toont haar fascinatie voor technologische ontwikkelingen – in het bijzonder in relatie tot fotografie. Zo verricht ze onderzoek naar een bijzonder type camera dat wordt gebruikt om grote stukken land vast te leggen en te documenteren. Blijkbaar zullen een aantal werken in de tentoonstelling zones in Berlijn en Koekelberg onderzoeken, plaatsen waar Pinsky momenteel werkt.
Vanaf 9 april, www.c-l-e-a-r-i-n-g.com
Matt Mullican
Deze eerste retrospectieve van Mullican in België in MAC’s Grand Hornu
stelt de persoonlijke kosmologie van de kunstenaar voor. Ik was overrompeld door zijn sterke solotentoonstelling in 2018 in Pirelli HangarBicocca (Milaan), die niet alleen een brede waaier van zijn werk toonde – van zijn textiel banners over video’s onder hypnose – maar waarvoor hij ook een geniale scenografie had bedacht van gekleurde, lage muren die erin slaagden zijn presentatie te structureren, zonder de indrukwekkende afmetingen van deze gigantische ruimte te verliezen.
Vanaf 16 februari, www.mac-s.be
Ingel Vaikla
Een van de hoogtepunten op de laatste HISK-eindejaartentoonstelling was het werk van de Estse kunstenaar Ingel Vaikla, die begin volgend jaar een solo heeft in de Beursschouwburg in Brussel. Haar film double exposure gaat over de stad Slavutych in Oekranië, de laatste ‘ideale’ stad die in de Sovjet-Unie gebouwd werd in omstandigheden die verre van ideaal waren: ze werd in 1986 opgericht om onderdak te verlenen aan arbeiders die na de ramp van Tsjernobyl moesten verhuizen. Vaikla’s film combineert haar eigen recente footage – met jongeren van vandaag met hun onafscheidelijke smartphones en sportschoenen – met archiefmateriaal dat werd gefilmd in de periode dat de stad werd gebouwd en tijdens de komst van de eerste inwoners. Uit de film spreekt een fascinatie voor de gedeelde aspiraties van mensen uit zeer verschillende culturen en landen die een gemeenschappelijke uitdrukking vonden – in het bijzonder in architectuur – tijdens de Sovjet-Unie, wat Vaikla omschrijft als ‘de standaardisatie van dromen.’
Vanaf 8 februari, www.beursschouwburg.be
Dirk Engelen, architect en curator bij het collectief HELD
Biënnale van Dakar - Senegal
Zoals ik dit jaar naar de Biënnale van Istanbul ging, kijk ik ernaar uit om volgend jaar voor het eerst naar de Biënnale van Dakar te gaan. Op deze 14de editie is werk te zien van 64 internationale kunstenaars . Ik schaam me dat ik er nog niet eerder naartoe ben geweest. Ik heb verschillende Biënnales bezocht, natuurlijk vele malen in Venetië, ook in São Paulo, … maar nooit in Afrika. Super benieuwd en met grote interesse ga ik ernaar toe om de wereld en kunstwereld te zien vanuit Afrikaans oogpunt. Ik ben zeker dat we hier veel uit kunnen leren.
Vanaf 28 mei, www.biennaledakar.org
John Körmeling in LLS Paleis - Antwerpen
Vanaf 15 maart is John Körmeling te zien in LLS Paleis en dat spreekt me erg aan door zijn onconventionele bouwwerken en ideeën, op het kritisch snijvlak van architectuur en kunst. Steeds met een vleugje humor of ironie. Hij onderzoekt de grenzen van het denken over ruimtelijke ordening en architectuur, wat ons allen inspireert en laat nadenken over onze rol als architect. Voor mij sluit hij qua denken sterk aan bij een andere held van mij: Luc Deleu, die zowel architect als kunstenaar is.
Vanaf 15 maart, www.llspaleis.be
Architectuurbiënnale van Venetië
‘A must-do’ voor architecten. Op de website van deze editie How will we live together heet het als volgt: “We need a new spatial contract. In the context of widening political divides and growing economic inequalities, we call on architects to imagine spaces in which we can generously live together: together as human beings who, despite our increasing individuality, yearn to connect with one another and with other species across digital and real space; together as new households looking for more diverse and dignified spaces for inhabitation; together as emerging communities that demand equity, inclusion and spatial identity; together across political borders to imagine new geographies of association; and together as a planet facing crises that require global action for us to continue living at all.’’De intro en titel klinken veelbelovend, raken de thema’s waar we tegenaan botsen en die vragen om nieuwe antwoorden in architectuur en andere disciplines. Ik herinner me ook goed voorgaande Biënnales, zoals Fundamentals in 2014 – onder curator Rem Koolhaas: leren van de geschiedenis van de architectuur op een zeer onorthodoxe manier. Of de tentoonstelling Elements of Architecture waar typische onderdelen van onze gebouwen als het ware onder de microscoop werden gelegd. Types van vloeren, muren, plafonds, daken, deuren, ramen, etc.… werden getoond op een quasi wetenschappelijke/archiverende manier. Ongewoon/buitengewoon en zo inspirerend.
Vanaf 23 mei, www.labiennale.org/en/architecture/2020
Art Basel / Liste Zwitserland
Van alle kunstbeurzen die ik ooit bezocht, blijft Art Basel toch de top; de schaal en kwaliteit van de werken zijn van een andere orde. Het lijkt als geen ander ‘de plek’ waar museale werken te zien zijn en niet alleen werken die klaar zijn voor de huiskamer. Bijzonder veel nieuwe kunstenaars, super internationaal en interessant. Je komt namen tegen die je een jaar later plots ziet opduiken in grote tentoonstellingen in de wereld. Een ‘must’ voor kunstliefhebbers.
Van 15-21 juni, www.artbasel.com / www.liste.ch
Manifesta 13
De Europees nomadische Manifesta gaat in 2020 door in Marseille. Het brengt je meestal op zeer bijzondere plekken in de steden waar de biënnales plaatsvinden. Er wordt naar banden gezocht tussen de plaats en cultuur. Ik was er ooit in Genk in 2012, het legendarische Sint -Peterburg in 2014 en het mysterieuze Palermo in 2018; Marseille staat nu al op mijn lijstje.
Vanaf 7 juni, www.manifesta13.org