Karl Meersman (1961), die deze dagen een grote tentoonstelling heeft in CC Scharpoord in Knokke, is een begenadigd tekenaar. Al meer dan dertig jaar tekent hij portretten van bekende mensen in publicaties als Trends en Knack Focus, waarin hij niet alleen hun fysiek, maar vooral ook hun psychische leven en lijden op een volstrekt unieke wijze weergeeft. Dat leverde prachtige aquarellen op papier op, van Belgische en internationale figuren als Robbe De Hert, Keith Haring, Frances McDormand, Harry Dean Stanton, Michaël Borremans, Robert Plant, The Joker en vele anderen. Meersman is dat mettertijd te beperkend gaan vinden.
‘Ik heb zoals bekend veel getekend, ja, maar maak nu ook oliewerken op doek en sculpturen. Vijf jaar ben ik daar nu mee bezig, en de expo Kanteltijd in Knokke is daar het resultaat van. Is dat de horizon verbreden? Ik ben zestig nu, heb 35 jaar gewerkt met aquarel op dezelfde afmetingen, twee tekeningen per week, en ik wou iets nieuws leren. In de periode die ik nog voor me heb wou ik breken met het bestaande. Olie op doek ligt me uitstekend, ik vind het makkelijker dan de aquarel-techniek. Acryl droogt voor mij te snel, ik vind het fijn dat je nat in nat kan werken en de volgende dag verder doen.’
De term ‘kanteltijd’ spreekt voor zich. Karl Meersman in de catalogus: ‘Als ik vandaag zeg dat klimaatverandering het grootste probleem is, trap ik een open deur in. Als ik zie dat te veel mensen moeite hebben om het tempo van deze tijd te volgen en zich geestelijk ongezond voelen, is dat niet nieuw. En de vraag of kunst en cultuur essentieel zijn, werd in het coronajaar 2020 hardop gesteld.’
Dat zijn dus de drie thema’s in Kanteltijd: kwetsbaarheid van de planeet, kwetsbaarheid van de mens en kwetsbaarheid van de kunstenaar. Voor het eerst toont Meersman kleinere en vooral grotere oliewerken op doek rond fauna en flora, en de mens die er als een ‘wankelaar’ tussen schuifelt. Of als een Sponsman: Meerman schilderde enkele figuren met een spons als gezicht, want, volgens een citaat van Boris Pasternak in de catalogus: ‘Kunst maken moeten we ons niet voorstellen als een fontein, die haar water op de aarde laat neervallen – maar eerder als een spons. Het is de taak van de kunstenaar om wat buiten hemzelf ligt te absorberen, waarbij alles aankomt op de precisie van de perceptie.’ Dat is net wat de portretten van Meersman zo sterk maakt: doorgedreven observatie.
Maar hij breidde zijn oeuvre dus nu uit. Vooral bomen zijn een belangrijk thema: Karl Meersman leerde naar de natuur schilderen van zijn grootvader Arthur Meersman. Opvallend zijn ook enkele grote werken rond olifanten. Meersman: ‘De olifant is voor mij een metafoor voor alle bedreigde diersoorten en voor alles wat er op deze planeet misloopt. Hoe mensen omgaan met dieren. In mijn beelden lijken ze te zwemmen, wat ik in Botswana met eigen ogen heb gezien. Maar je kan je ook afvragen: zijn ze op de vlucht, duiken ze onder?’
De kleine sculpturen die ook in Knokke te zien zijn, zijn een verhaal apart. In 2018 hield Meersman een half jaar durende residentie in het psychiatrisch centrum Sint-Hiëronymus in Sint-Niklaas. Hij boetseerde er, tussen de bewoners, imaginaire portretten die hij ‘kopkes’ noemde, in klei en parafine.
Kanteltijd is een verrassend uitgebreide expo, Meersman werkte er dan ook vijf jaar aan. Je volgt als bezoeker een parcours in Scharpoord, waarin alle genoemde thema’s aan bod komen. Er hoort een audiogids bij, ingesproken door stand up-comedian en vriend Wouter Deprez. Die zorgde ook voor enkele begeleidende, luchthartige teksten in de catalogus.
