Aan de Brusselse Handelskaai werd afgelopen najaar een muurschildering onthuld, op een steenworp van het huisnummer 23. Daar hangt een bronzen plaatje naast de deurbel met daarop de woorden: ‘Hier heeft Chantal Akerman in 1975 haar film opgenomen.’ De muurschildering, een werk van de Spaanse Alba Fabre Sacristán, heeft als onderwerp Akermans hoofdpersonage uit haar gelijknamige film van 1975: Jeanne Dielman, 23, quai du Commerce, 1080 Bruxelles.
Een vrouw zit aan een tafel, haar blik is naar binnen gericht, achter haar zie je goed zichtbaar een oven die onvermijdelijk aan het tragische levenseinde van Sylvia Plath doet denken, voor haar staat wat tafelgerei, ze eet een boterham en hoewel ze naast het raam zit, lijkt ‘buiten’ geen soelaas te bieden. Iets verderop in dit nummer geeft fotografe Chantal Van Rijt haar intense fotografische blik op het muurwerk: op Van Rijts foto van de muurschildering wordt Akermans claustrofobisch geëvoceerde voyeurisme verbeeld in een nachtelijk tafereel dat je toelaat binnen te gluren in verlichte kamers van de omringende huizen. Zo projecteert Van Rijt de in de film en de muurschildering opgeroepen claustrofobie op de aanpalende verlichte kamertjes en katapulteert ze alle artistieke weergaven van Jeanne Dielmans trauma’s zomaar terug de realiteit in.
Akermans feministische film, haar hele oeuvre, heeft ontelbare fotografen beïnvloed. Bij FOMU in Antwerpen worden zeven internationale kunstenaars samengebracht op wie Akerman een onuitwisbare invloed had: Manon de Boer, Moyra Davey, Gabby Laurent, Frida Orupabo, Joanna Piotrowska, Collier Schorr en Carmen Winant. Akerman vertrekt vanuit persoonlijke ervaringen en bespiegelingen over seksualiteit, familie en trauma, intimiteit en beklemming. Haar radicaal kwetsbare aanpak was baanbrekend in de film- en kunstwereld van de jaren 1970. Een halve eeuw later beschouwen kunstenaars Akermans benadering nog steeds als een onverminderd krachtig feministisch gebaar. In 2022 riep het British Film Institute Jeanne Dielman, 23, quai du Commerce, 1080 Bruxelles uit tot beste film aller tijden. Tijdens de tentoonstelling in FOMU vertoont Cinema Lumière verschillende films van Chantal Akerman en andere kunstenaars. Op 23 februari organiseert FOMU een nocturne in samenwerking met het feministische kunstenaarscollectief Dis Mon Nom. In het voorjaar van 2024 presenteren Bozar en Cinematek in Brussel een retrospectieve.
