Expo in vogelvlucht

Mous Lamrabat, Foam Amsterdam

Aan populariteit ontbreekt het hem niet (getuige onder andere zijn meer dan 167.000 Instagramvolgers), aan wereldwijde aandacht evenmin (zijn beelden sierden recent nog covers van onder meer Vogue Man en GQ). Mous Lamrabat is geliefd als modefotograaf, maar zijn werk gaat ook verder. Zijn beelden zijn kleurrijk, maar ook licht provocerend, en maken vaak een subtiele brug tussen zijn twee leefwerelden — hij verdeelt zijn tijd tussen Marokko en België. De meeste beelden schiet hij in Marokko, vanwege het unieke licht daar, dat rechtstreeks voor een meer positieve vibe zorgt. Via esthetische schoonheid en perfect afgewerkte beelden maakt hij thema’s als racisme, vrouwenrechten en de consumptiemaatschappij toegankelijk. Vorig jaar was er nog een tentoonstelling in het FOMU in Antwerpen, het resultaat van een covid-werkbudget dat het museum aan vijf kunstenaars en één duo toekende om nieuw werk te maken. Nu volgt een presentatie in FOAM, het fotografiemuseum in het voormalige Nederlands Vormgevingsinstituut aan de Keizersgracht in Amsterdam. Het Mousganistan uit de titel verscheen eerder in de titel van een project in Sint-Niklaas en suggereert het idee van een eigen universum, gebouwd op zijn herkenbare en hoopvolle beeldtaal.

Prune Nourry, Galerie Templon, Brussel

Amper een jaar na haar vorige solo in de Parijse galerie, presenteert Templon opnieuw een tentoonstelling van de Franse, in New York werkende kunstenaar Prune Nourry, ditmaal in Brussel. De pijl speelt al langer een belangrijke rol in haar oeuvre. De nieuwe tentoonstelling focust volledig op haar onderzoek naar de symboliek en betekenis ervan. Oorspronkelijk is Nourry beeldhouwster, maar haar werk combineert vaak sculpturen met performance, video en installatie. Niet zelden heeft het ook een feministische kant — enkele jaren geleden gooide ze hoge ogen met haar grootschalige installatie Terracotta Daughters, die onder meer in China en Mexico getoond werd. Na een zware ziekte kreeg Nourry interesse in de figuur van de amazone, de paardrijdende, boogschietende vrouwelijke strijder. Van daaruit sijpelt de pijl haar beeldtaal binnen, als wapen, maar ook als referentie. De pijl kan in principe een heel mannelijke betekenis dragen, maar bij Nourry is het ook meer dan dat. Het is een teken van (een lichamelijke, symbolische en politieke) strijd. Het is een wapen, dat kan verwonden, maar ook een verfijnd object, dat met ambachtelijke zorg is gemaakt. Bovendien speelt de pijl een grote, misschien onderschatte rol in onze dagelijkse communicatie. Haar Infinite Arrows stoppen bovendien niet bij Templon: vanaf 14 oktober is haar installatie L’Amazone érogène (Arc), waarin een borst als gigantische schietschijf voor 888 pijlen fungeert, te zien in het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Brussel.

Marie-Sophie Beinke, LLS Paleis, Antwerpen

De in München geboren Marie-Sophie Beinke heeft een achtergrond in de modewereld, en studeerde in 2021 af aan de afdeling schilderkunst van de Antwerpse academie. In haar beeldend werk zijn interactie, aandacht en nauwkeurigheid belangrijke waarden. Ze geeft op voorhand dan ook zeer weinig tot niets prijs over de tentoonstelling. De titel staat daarentegen open voor interpretatie. Können Sie das bitte buchstabieren? (Duits voor ‘kunt u dat even spellen alstublieft?’) is een handige catchphrase, vaak een van de eerste zinnen die buitenlanders leren in het Duits. In deze kunstcontext kan het ook een symbolische vraag zijn naar meer informatie, of een extreem doorgedreven drang naar uitleg. Als kunstenaar stelt Beinke graag vragen en nodigt ze de beschouwer uit om op een open, onbevooroordeelde en onbevangen manier waar te nemen en een eigen invulling aan de werken te verbinden. ‘Buchstabieren’ als in ‘spellen’, maar ook ‘definiëren’ of ‘verklaren’: eerder dan verklaringen en betekenissen pasklaar aan te reiken als kunstenaar, laat ze ruimte voor andere antwoorden. Ze opent een gesprek over kunst, taal en het verlangen om vorm en zin te geven aan bepaalde werkelijkheden. De ruimte tussen haar artistieke intenties en de beschouwing van het werk is een speelveld; een dansvloer waar kijker en kunstenaar elkaar ontmoeten, uitdagen en aanvullen.

Carolee Schneemann, Barbican, Londen

Als een van de belangrijkste vrouwelijke kunstenaars van de jaren zestig avant-garde gebruikte Carolee Schneemann haar eigen lichaam, eigen ervaring en zintuigen, als onderzoeksobject en medium. Body Politics is de eerste overzichtstentoonstelling sinds haar overlijden in 2019. Het lichaam staat misschien meer dan ooit ter discussie. Het persoonlijke is meer dan ooit politiek. Schneemanns werk rond seksuele expressie, machtsverhoudingen rond het vrouwenlichaam en het geweld van objectivering blijft dan ook relevant. Wat een grote retro­spectieve rond Schneemann bijzonder maakt, is de zichtbaarheid van haar artistieke reis doorheen media. Ze begon ooit bij schilderkunst die bij het abstract expressionisme aanleunde en waar haar lichamelijkheid en zintuiglijkheid al een grote rol speelden. Hoewel ze zichzelf soms als schilder bleef benoemen, duurde het niet lang voor ze de radicaliteit van performance opzocht en haar lichaam niet enkel instrument, maar ook medium werd. Vanuit het performatieve volgen installaties en experimentele films. Om bijzonder naar uit te kijken: de installatie Up to and Including Her Limits, resultaat van verschillende langdurige performances waarbij Schneemann, naakt in een harnas, slingerend door de kamer de papieren muren en vloer voltekende. Hoewel de tekeningen expressief aandoen en nog refereren aan haar roots als schilder, benadrukte Schneemann in interviews dat het werk niet draaide om het nalaten van een individueel spoor; wel om de fundamentele ervaring van een omgeving.

Silvia Martes, Van Abbemuseum, Eindhoven

Al bijna een half jaar resideert Silvia Martes in The Eye, de patio van het Van Abbemuseum in Eindhoven. Het museum zelf benoemt haar project To Enclose (of in het Nederlands Omsluiten) als een ‘experiment over isolatie en blootstelling’. De kunstenaar bouwde er een glazen serre, die dienstdoet als filmset. Doorheen de afgelopen maanden vonden daar toevallige performances plaats. Er is het idee van beschutting, maar in principe is alles wat er binnen in het ‘huis’ gebeurt zichtbaar. Het werk reflecteert op een breed niveau over eenzaamheid en de publieke ruimte; isolatie en blootstelling tegelijkertijd. Eenzaamheid is vaak sluimerend, onzichtbaar; maar mogelijk des te voelbaarder aanwezig in een publieke of sociale context. Tijdens de coronapandemie (toen ontstond het werk) kreeg (zelf)isolatie nieuwe dimensies. Een vervreemding van sociale gewoontes ging gepaard met een toename aan digitale publieke beleving. Van de decorbouw tot de opnames en de montage: de bezoeker kon alles de afgelopen maanden volgen in de serre. Begin oktober komen het werkproces en dus ook het verblijf van Martes tot een einde en wordt de afgewerkte film op dezelfde plek in het museum vertoond.

Harald Klingelhöller, Skulpturenhalle, Neuss

In Museum Insel Hombroich staat de recente Skulpturenhalle, een gebouw gebaseerd op een model van Thomas Schütte. Hij creëerde wel meer modellen voor imaginaire gebouwen, maar die zijn, op dit na, nooit gerealiseerd. Enerzijds bestaat het gebouw uit een tentoonstellingsruimte voor sculptuur, onder de artistieke leiding van curator Dieter Schwarz, anderzijds biedt het onderdak aan de Thomas Schütte Stiftung. De kunstenaar zelf stelt er bijna jaarlijks tentoon, voor Harald Klingelhöller is het de eerste keer. De Duitse beeldhouwer werkt doorgaans met een veelheid aan materialen, gaande van beton over hout en staal tot karton. Zijn sculpturen ogen minimalistisch, maar hebben vaak een poëtische titel die hun betekenis verdiept. Taal speelt al langer een belangrijke rol in zijn oeuvre. Veel werken bestaan ook uit gestapelde, op elkaar gepropte of in elkaar verweven letters en woorden; daardoor vaak minder leesbaar, maar niet minder aanwezig. Op dit gegeven filosofeert Klingelhöller nu verder: de nieuwe tentoonstelling onderzoekt hoe zowel sculptuur als taal nieuwe ruimtes kan scheppen, fysiek of metaforisch. Klingelhöllers sculpturen bestaan nooit alleen omwille van zichzelf: er zijn altijd verschillende versies en zo worden het betekenaars of signalen die aan elkaar, hun materialiteit, de ruimte en de mogelijkheden van betekenis refereren.