Expo in vogelvlucht HART 230

Philip Aguirre y Otegui

Philip Aguirre y Otegui creëert sculpturen, installaties en monumentale werken in de openbare ruimte, maar zijn uitgebreide oeuvre van tekeningen en grafische werken is minder bekend. Een aanzienlijk deel daarvan schonk hij aan Museum Plantin-Moretus, dat niet alleen prenten van oude meesters bewaart, maar ook van moderne en hedendaagse kunstenaars. In de tentoonstelling L’invitation au voyage kan je van Aguirre tekeningen, etsen, houtsneden, lithografieën en zeefdrukken bekijken. Soms gaan zijn tekeningen een sculptuur vooraf, dan weer evolueren ze tot een autonoom werk, of er wordt een zeefdruk gemaakt van een bestaand beeldhouwwerk. Aguirre stelt naast grafisch werk ook kleine objecten, sculpturen en enkele schetsboeken tentoon. Zo staat er in de historische keuken van het museum het ontroerende beeld Monument van de Bordenwasser. Doorheen zijn tekeningen lopen thema’s als watersnood en wateroverlast, de vluchtelingen die de Middellandse Zee trachten over te steken of de muur tussen Zuid- en Noord-Amerika. Aguirre is niet alleen een sterk maatschappelijk geëngageerd kunstenaar, in zijn werk is hij ook steeds opnieuw op zoek naar schoonheid, en die gaat voor hem veel verder dan het zuiver esthetische. ‘Schoonheid is een primaire behoefte van de mens’, aldus de kunstenaar. ‘Het gaat ook over poëzie, over diep geraakt worden. Intellectueel, visueel, emotioneel. Op elke mogelijke manier wanneer woorden tekortschieten en een andere expressie het overneemt.’ Een uitgebreide bespreking van de tentoonstelling door Marc Ruyters vindt u hier, op onze website.

Museum in Motion

De heropening van het gerenoveerde KMSKA brengt duizenden kunstliefhebbers naar Antwerpen. Op loopafstand van het KMSKA zet ook het M HKA de schijnwerpers op zijn collectie, zij het met een heel andere invalshoek. Het museum stelt werk tentoon van de kunstenaars die representatief zijn voor die collectie, ofwel de 24 ‘sleutelkunstenaars’. Daar zitten vaste waarden bij die betrokken waren bij het ICC of bij de start van het M HKA, zoals Gordon Matta-Clark, Anne-Mie Van Kerckhoven, Jimmie Durham en Lili Dujourie, maar ook kunstenaars van wie het werk pas relatief recent in de (solo)tentoonstellingen van het M HKA verscheen, zoals Shilpa Gupta, Hana Miletić en Otobong Nkanga. De selectie bevat een mooi evenwicht tussen Belgische zwaargewichten (Marcel Broodthaers kon niet ontbreken) en internationale ofwel ‘Euraziatische kunstenaars’, geheel volgens M HKA’s collectieprofiel. Van de mysterieuze immersieve installatie Before Before (2011) van Laure Prouvost op de benedenverdieping tot een reeks rauwe schilderijen van naakte vrouwen — Purple Pose, Pin-Up Series (1996) van Marlene Dumas — op de gevulde tweede etage: de tentoonstelling is bijzonder uiteenlopend. Dat maakt een bezoek erg rijk, en tegelijk ook licht. Een blikvanger is de muurschildering van Dorothy Iannone, waarop een kleurrijk vrijheidsbeeld wordt afgebeeld met een dildo in haar hand. Deze selectie van kunstenaars ziet het M HKA als een aanzet voor een toekomstige collectiepresentatie in het geplande nieuwe gebouw. Tegelijk houdt de tentoonstelling de belofte in om als museum steeds in beweging te blijven.

Maud Gourdon

‘Cataplasma’ betekent letterlijk ‘kruidenkompres’: het is een papje op basis van klei, planten of meel waaraan een helende, symbolische werking wordt toegeschreven. Je kan het gebruiken om geïrriteerde of verbrande huid te verzorgen, eventueel in combinatie met een vochtig doekje. Cataplasma is het materiaal dat Maud Gourdon gebruikt voor de reeks nieuwe sculpturen die ze voorstelt in de CENTRALE | box. De kunstenaar heeft een mengsel van medicinale klei en plantenvezels in gegraveerde houten mallen geplaatst, het samengeperst en verwerkt tot een reeks abstracte en figuratieve beelden. Daarnaast toont ze ook twee sculpturen waarop woorden en cijfers afgebeeld zijn in een zwart-witpatroon dat lijkt op gebreide steken. Die schijnbare inlijsting geeft de eerder eenvoudige begrippen, zoals ‘aardappel’, een zekere kracht en intensiteit. Cataplasma is voor Maud Gourdon verbonden met de moederfiguur, en met de kennis die van oudsher van moeder op dochter wordt doorgegeven: handenarbeid, koken, naaien, interieurdecoratie, remedies enzovoort. Gourdon is geïnteresseerd in decoratie en versiering, hobby en ambacht, alternatieve geneeskunde en mystiek, allemaal disciplines die eerder als ‘vrouwelijk’, ‘passief’ en ‘minder belangrijk’ worden beschouwd. In haar praktijk onderzoekt de kunstenaar hoe de esthetiek van die eeuwenoude technieken ingezet kan worden als een krachtig verzetsinstrument tegen dominante culturele constructies.

Meriem Bennani

Meriem Bennani maakt installaties, video’s en tekeningen die elementen uit de Noord-Afrikaanse cultuur verbeelden, heel vaak met een absurd-humoristische ondertoon. Bennani is vooral geïnteresseerd in de manier waarop de digitale revolutie bepaalt hoe we de werkelijkheid ervaren. Ze creëert flitsende videowerken of antropomorfe, bewegende sculpturen, die het hectische tempo van de internetcultuur reflecteren of spelen met de verleidende effecten van online reclame en marketing. In haar solotentoonstelling in galerie C L E A R I N G toont de kunstenaar een reeks kinetische sculpturen, al dan niet in combinatie met video, waarin alledaagse objecten zoals een borstel, een slazwierder of riemen zijn verwerkt. De werken verwijzen naar ‘rotini alyawmi’, een populaire Marokkaanse YouTube-trend waarbij vrouwen zichzelf filmen terwijl ze huishoudelijke taken uitvoeren. Wie de video aanklikt, kijkt binnen in de intieme leefomgeving van de vrouwen en ziet hen in een totaal ander daglicht dan hoe ze zich op straat mogen presenteren. Je ‘rotini’ op YouTube plaatsen is niet zonder risico, zo bewijst de recente veroordeling van een vrouw: ze kreeg twee jaar cel omdat ze zichzelf filmde terwijl ze op het toilet zat. Bennani’s werken verkennen de betekenis van de privésfeer, voyeurisme, censuur en zelfexpressie. In deze kritische, gedurfde en tegelijk ludieke tentoonstelling brengt Bennani een ode aan de Marokkaanse cultuur, en aan de routine in het bijzonder.

The Never Never

Wist je dat Griekenland meer Porsches telt dan eender welk ander Europees land? Het is dat soort nepnieuws waarop het project The Never Never anticipeert, en dan in het bijzonder op de manier waarop rechtse media het bezit van Porsches hebben gebruikt om valse en xenofobe beschuldigingen te uiten over de Griekse schuldencrisis. The Never Never bestaat uit een korte film, een fotoserie, collageschilderijen, een performance en een sculptuur. Een groep performers draagt delen van een in acht stukken gebroken Porsche 911. Als wezens uit de oude mythologie duiken ze op uit de zee, trekken ze door uitgestrekte landschappen, begeven ze zich tussen een kudde geiten, tot ze aankomen in een fotostudio. Een reclamefilmploeg volgt hen op de voet, en de crewleden worden zo ook zelf acteurs in de voorstelling. Op een humoristische manier verkent het project het verband tussen oude mythologie en hedendaagse commerciële en culturele concepten zoals nepnieuws, luxemerken, nationale stereotypen en mondiaal kapitalisme. Voor The Never Never werkten de Londense kunstenaar Jeremy Hutchison en de Brusselse curator Evelyn Simons samen met de Atheense performancegroep Nova Melancholia, een collectief dat performances creëert aan de hand van niet-lineaire narratieven en open dramaturgieën, waarin poëzie, essays en andere literatuur met elkaar worden vermengd. Het project ligt in de lijn van Hutchisons artistieke praktijk: zijn multimediale werken zijn vaak ingrepen in bestaande productie- en consumptiesystemen.

Gluklya

In 2015 toonde Gluklya op de Biënnale van Venetië een serie ‘protestkleren’ gedragen tijdens verschillende demonstraties tegen het regime van Poetin sinds 2011. Het werk maakte deel uit van All the World’s Futures, een tentoonstelling samengesteld door Okwui Enwezor. Protest vormt ook de rode draad in Gluklya’s solotentoonstelling To those who have no time to play in Framer Framed. Zo toont een videowerk beelden die de kunstenaar maakte tijdens de 1 mei-protesten in Sint-Petersburg van 2017 tot en met 2019. Je ziet hoe gedurende twee jaar de repressie door de staat is toegenomen: een patroon dat niet los kan worden gezien van de huidige politieke situatie. Progressieve critici in Rusland verenigden zich elk jaar op de Dag van de Arbeid, maar ondertussen zijn de demonstraties zelfs verboden. Het werk Rode Yurt (2022) vertelt dan weer de verhalen en toont de kunstwerken van vrouwelijke textielarbeiders in Bishkek, in Kirgizië. Zij werken onder barre omstandigheden voor de textielexport naar Rusland. Het is een van de vele werken die Gluklya ontwikkelt in samenwerking met anderen: textielarbeiders, nieuwkomers, muzikanten, schrijvers… Gluklya is de artiestennaam van Natalia Pershina-Yakimanskaya, een kunstenaar die woont en werkt in Amsterdam en behoort tot de pioniers van de Russische performancekunst. In haar surrealistische tekeningen, performances en installaties met poëtische teksten staat het conflict tussen de politiek en de innerlijke wereld van mensen centraal.

Wim Delvoye

Vele van Wim Delvoyes werken staan in ons collectieve geheugen gegrift, denk maar aan Cloaca — de machine die voedsel in uitwerpselen omzet — of zijn getatoeëerde varkens, zijn tien meter hoge gotische Torre (2009) op het Peggy Guggenheim Museum in Venetië of Tim, het levende kunstwerk. Als centrale figuur in de Belgische kunstscène staat Wim Delvoye bekend om zijn humor, zijn voorliefde voor technologische experimenten en zijn grenzeloze productiviteit. Daarnaast profileert hij zich als een kunstenaar-ondernemer die het heft in eigen handen neemt. Het Noordbrabants Museum presenteert momenteel een grote overzichtstentoonstelling van Delvoyes werk, onder de welluidende titel Labour of Love. De tentoonstelling zet Delvoyes voorliefde voor traditioneel handwerk en ambacht in de verf, en benadrukt de vele tegenstellingen die samenkomen in zijn werk. Te zien is onder meer Dump Truck (2012), een model van een vrachtwagen dat het uiterlijk heeft gekregen van een gotische kathedraal en Delvoyes glas-in-loodramen met röntgenfoto’s van het menselijk lichaam. De kunstenaar lijkt steeds op zoek naar manieren om kunst en ambacht, populaire cultuur en klassieke kunst met elkaar te verenigen. Alledaagse voorwerpen zoals autobanden, trolleys of strijkplanken combineert hij met waardevolle materialen of godsdienstige afbeeldingen. Niet zelden lokken Delvoyes werken controverse uit. Het Noordbrabants Museum anticipeert daarop door een reeks gespreksavonden te organiseren rond de meest spraakmakende thema’s uit de tentoonstelling, gehost door auteur en theatermaker Lucas De Man. 

Nicole Eisenman & de modernen

Voor het werk van de internationaal gerenommeerde New-Yorkse kunstenaar Nicole Eisenman moet je momenteel in Nederland zijn. Hun vijf meter hoge beeld Love or Generosity staat voor de ingang van de rechtbank van Amsterdam, maar bezoek vooral de grote solotentoonstelling die het Kunstmuseum Den Haag momenteel presenteert. Zeventig van Eisenmans werken van 1990 tot nu worden gepresenteerd naast topstukken van onder meer Vincent van Gogh, Edvard Munch, Paula Modersohn-Becker, Max Beckmann, Käthe Kollwitz en Alexej von Jawlensky. De ongeveer veertig werken van moderne kunstenaars heeft Eisenman zelf geselecteerd uit de collecties van Kunstmuseum Den Haag, Kunsthalle Bielefeld (Duitsland) en het Aargauer Kunsthaus (Zwitserland). Eisenman heeft de voorbije drie decennia een veelzijdig oeuvre opgebouwd, waarbij hen zowel kleurrijke en herkenbare elementen uit de populaire cultuur opneemt als motieven uit de kunstgeschiedenis. Een terugkerende figuur uit hun schilderijen is bijvoorbeeld de zakenman met een rood gezicht in een pak, een echo van George Grosz’ bankiers en zakenlieden. Hen creëert uitbundige schilderijen en stripachtige tekeningen rond thema’s als mens, identiteit, queerness en maatschappij. Hen verbeeldt elementen uit hun persoonlijke leven, hedendaagse wereldproblemen, maar ook van de kunst van de oudheid en de renaissance tot het modernisme.