Joseph Brodsky, die zowel in het Russisch als het Engels literair werk creëerde, schrijft ergens dat hem vaak werd gevraagd in welke taal hij droomde. “Wij dromen in dromen, net zoals we denken in gedachten,” antwoordde hij. Helderder en krachtiger kan je niet uitdrukken dat kunstwerken geen manke vertalingen zijn van ideeën of andere talige verzinsels, maar ook dat ze niet hertaalbaar hoeven te zijn om te mogen bestaan. Anderzijds lijkt deze formulering te suggereren dat kunst een minder wezenlijke bezigheid is dan dromen en denken, want het volstaat niet te ‘kunsten in kunst’ om tot een krachtig kunstwerk te komen. Nieuwe kunstwerken lijken van iets anders gemaakt te zijn dan kunst, bedoel ik, maar van wat dan? Misschien van iets dat net geen kunst is? Een amechtig stamelen, een afwijken, een niet-kunnen, een niet-herkennen va…
