‘Sir Henry Tate (1819 -1899) was een Engelse suikerhandelaar en filantroop, bekend van de oprichting van de Tate Gallery in Londen’. Dat kan je over Henry Tate lezen op de Nederlandstalige Wikipediapagina. Op een andere webpagina klinkt het nog leuker: ‘Henry Tate: he gave London the Tate Gallery and gave the world the sugar cube.’
Henry Tate was inderdaad mede-eigenaar van de suiker company Tate & Lyle. Hij is daarom onmiskenbaar verbonden met de koloniale slavenhandel. Tate maakte zijn fortuin op het moment dat het Britse imperialisme zijn hoogtepunt bereikte, de slavenhandel nog welig tierde en onder meer de bouw van talloze grandioze, luxueuze monumenten en gebouwen in Groot-Brittannië mogelijk maakte. Het was in Tates tijd dat veel van de dure en opzichtige monumenten die het Britse imperialisme vieren werden opgetrokken. Het was eveneens in Tates tijdperk dat slavernij formeel werd afgeschaft in Groot-Brittannië (1837) en dat alleen al voor de bevrijding van honderdduizenden slaven in de Caraïben aan voormalige slavendrijvers meer dan twintig miljoen pond werd betaald ter compensatie. Voor de slachtoffers van de slavenhandel kwam er geen compensatie.
De Amerikaanse Kara Walker is de vijfde kunstenaar op rij die in Tate Modern de zogenaamde Hyundai Commissie voor haar rekening mag nemen in de centrale Turbine Hall. Dat Walker de suikergeschiedenis en slavenhandel van het Britse rijk en meer specifiek van het museum onder de loep zou nemen en de wanpraktijken ervan slagkrachtig zou verbeelden lag in de lijn der verwachtingen.
Eerder publiceerde Tate in relatie tot Kara Walkers werk reeds dit persbericht: ‘While it is important to emphasise that Henry Tate was not a slave-owner or slave-trader, it is […] not possible to separate the Tate galleries from the history of colonial slavery from which in part they derive their existence.’
Kara Walker maakt in de grote hal een 13 meter hoog standbeeld, een fontein eigenlijk die zich laat lezen als een bijzonder bijtende en droevige parodie op de in 1911 voor Buckingham Palace opgetrokken Koningin Victoria’s Memorial. ‘De Engel der Waarheid’ die daarin centraal staat, werd door Kara Walker vervangen door een monumentale weergave van een zwarte vrouw die water spuwt uit haar borsten en haar overgesneden keel. In de waterpoel onder haar worden haaien, slavendrijvers en slaven afgebeeld.
Walker maakte naast de monumentale fontein een tweede, kleiner standbeeld voor de hal: Shell Grotto. Hierin kijkt een huilende jongen over de rand van een gigantische venusschelp – het water staat hem aan de lippen en zijn ogen vullen zich ermee. Shell Grotto verwijst naar een koloniale burcht in Sierra Leone, op Bunce Island, een historische draaischijf van slavenhandel. De huilende jongen, zo zegt Walker, stelt het leed voor dat werd aangedaan aan alle mensen die als slaven werden en worden verhandeld en dwingt ons om na te denken over de koloniale geschiedenis en wat we daarvan willen onthouden. Walker stelt met beide standbeelden traditie in vraag: waarom staan onze steden en publieke ruimtes nog steeds vol met standbeelden die slavenhandelaars en dus uiteindelijk de slavernij verheerlijken? Welke aspecten uit onze geschiedenis willen we vergeten en welke willen we ons herinneren?
Kara Walker is met dit monumentale werk niet aan haar proefstuk toe. In 2014 maakte ze A Subtlety, een grote sculptuur van een naakte, met geraffineerde (witte) suiker bedekte Afrikaanse vrouw in de hoedanigheid van een sfinx in een leegstaande suikerraffinaderij in Brooklyn. Walker is één van de belangrijkste kunstenaars van deze tijd. Enkele weken terug nog werd haar sculptuur A Subtlety door de New York Times uitgeroepen tot één van de meest relevante en betekenisvolle werken van de 21ste eeuw.