Een knuffel tegen tristesse Een bussel textiel - schijnbaar achteloos - op de grond gedropt. Een hoopje geknoopte stof met een verstilde uitstraling. Met ‘Bottari Brussels’ omhelst de Koreaanse kunstenares Kimsooja de naweeën van de aanslagen in Brussel/Zaventem van maart dit voorjaar.
De Bottari van Kimsooja gaan altijd om onrecht, om menselijke miserie en om de herinnering die kleren met zich meedragen’, zegt de Antwerpse galerist Boris Vervoordt, ‘Op Art Brussels, net na de aanslagen, vroegen we ons af hoe we een ‘gedenkteken’ konden maken. De enige die daarop een antwoord kan geven, is – denk ik – Kimsooja.
Ze maakt zo’n verfijnd vrouwelijke maar tegelijkertijd zo’n krachtige werken. Dus hebben we aan onze medewerkers gevraagd om een oud kledingstuk waaraan ze een speciale herinnering hadden, weg te geven.’ Al die oude kledingstukken werden ingepakt in een traditionele bussel, de Bottari. Die sculptuur van stof, waarmee ze in 1993 voor het eerst in/uitpakte, is een terugkerend element in het oeuvre van Kimsooja. Maar hier gebruikt ze voor het eerst haar ‘eigen’ textiel: de kool grijze bedsprei van haar stee dient als omhulsel, geknoopt met triestige fermheid. extiel is schering en inslag in het leven en werk van Kimsooja. Geboren in Daegu, een Koreaanse textielstad, reist ze nu de wereld rond, als een moderne nomade. Ze leefde in Parijs, woont nu in New York. Menselijke migraties zitten ‘verpakt’ in haar ‘Bottari’, aanvankelijk kleurrijke bussels van Koreaanse stoffen. Maar een ‘baluchon’ is ook de (Europese) knapzak aan een stok waarin mensen hun hebben en houden inpakken en de wijde wereld intrekken. Met één simpele knoop wordt een knooppunt in een mensenleven vertaald: ‘de immaterialiteit van mensen zit verweven in die Bottari’, aldus Kimsooja. Voor de Biënnale van Venetië in 1999 maakte ze een installatie met een vrachtwagen vol fleurige bussels, als eerbetoon aan de vluchtelingen van de oorlog in Kosovo. Migranten, asielzoekers, armoede, geweld, uitbuiting,…met haar persoonlijke, vreedzame, zachte maar ook sterke manier van zijn en doen duidt Kimsooja op de menselijke ellende in deze geglobaliseerde wereld. ‘Voor mij is het belangrijkste om naar de wereld te kijken en mezelf en anderen vragen te stellen, mezelf en anderen en die relatie te begrijpen. Dat is de dualiteit in mijn werk. Maar ik wil vooral een evenwicht zoeken, een vredevol en niet gewelddadig, een humaan mens zijn. Gewoon mezelf zijn met respect voor anderen.’ Ook de Brusselse Bottari is een pacifistisch eerbetoon aan onschuldigen, zij het ditmaal niet anoniem: ‘Ik heb de nood om mensen die hun leven hebben gegeven, te herdenken. ’ Met dat universele object van Bottari omarmt – ‘to wrap’ in het Engels – de frêle Kimsooja de mensheid: ‘de Bottari is de gesticulatie van een omhelzing. Ik geef een knuffel.’ Zuur-zoet geschakeerd is dus ook deze grijze Bottari. In Korea betekent dat wanneer een vrouw haar Bottari knoopt, dat ze haar eigen leven aanvat. ‘Maar het kan ook een triestige zijde hebben; nl dat de vrouw verstoten wordt en dat ze haar eigen, moeizame weg moet vinden. In die zin zitten er veel betekenissen in dat simpele busseltje: verleden, heden, toekomst, nachtmerries, dromen, verdriet, hoop voor de toekomst,…’ Hoe zwijgzaam vol (com)memorie een homp textiel kan zijn…Hoe luid oude lappen stof onrecht kunnen aanklagen…
