‘s Nachts schilderde de internationaal bejubelde kunstenaar Koen van den Broek op de vloer van De Garage in Mechelen stiekem nog een blauwe driehoek, alsof die half onder de muur zit. Buiten stond hij op een stelling het gevelkunstwerk Torque Malines te schilderen. De grote solo Wall Works zoomt voor het eerst in op kunst voor de publieke ruimte, werk in situ en openbare projecten. Het overzicht in zijn eigen scenografie is een strak swingende sampling, die verraadt dat de schilder niet bang is om sculpturaal te gaan. Wat ook een beetje blijkt uit nieuwe ‘borders’ en ‘cracks’ bij Greta Meert in Brussel.
Alweer ‘borders’ en ‘cracks’. Met schilderijen van stoepranden brak Koen van den Broek (1973, Bree, woont in Schilde, werkt in Merksem en Zuid-Korea) vanaf 2000 pijlsnel door. Samplet en recycleert hij zichzelf te veel? Bij hem is het een evolutiestrategie, er ontstaat iets anders. Nieuw in Keep it together bij Greta Meert is de textuur die dicht bij het gevoel van asfalt komt. Barsten in het wegdek beginnen een eigen leven te leiden. Zelfs een keer in psychedelische kleuren. “Mary Heilmann op LSD”, lacht Koen van den Broek. “Het zijn bijna sculpturen die loskomen van de grond, en wie weet komt er ooit zo’n sculptuur. Er zijn kunstenaars die altijd hetzelfde doen, zoals Ryman, en die altijd iets anders doen, zoals Mike Kelley. Ik ben allebei.”
De onmogelijkheid van abstractie komt altijd terug, al schuwt de schilder figuratie niet. Hij houdt van architectuur, en ruilde de studie ingenieur-architect in voor schilderkunst. Eventjes terugkomen op zijn ‘cracks’. “Mondriaan ligt voor je voeten op straat”, zegt hij. “Ik maak de omgekeerde beweging van honderd jaar geleden. En zonder de politieke toer op te gaan: de klimaatcrisis, alles smelt en barst, de symboliek ligt op straat.”
Hoe belangrijk de band tussen kunst en maatschappij is, valt af te leiden uit Wall Works in De Garage. Het eerste overzicht van kunst in opdracht, werk in situ en samenwerkingen is stevig geruggensteund door het boek Stuff, waarin nieuwe schetsen op kalkpapier iets vertellen over het werkproces en wisselwerkingen met zijn schilderkunst. Wisselwerkingen, transparantie en doorzicht, ja. In de tentoonstelling staat bovendien een maquette van de tentoonstelling, een soort mise en abyme.
Originele compilatie
Verwacht u niet aan documentair gedoe, maar meer aan een totaalinstallatie vol verwijzingen naar gerealiseerde en ook niet-gerealiseerde projecten. De grootste kunstintegratie is Sampled (2016) op de gevels van het AZ Sint-Maarten in Mechelen, misschien wel de grootste in Europa. Koen van den Broek biedt hier een denkbeeldige reis aan met beeldfragmenten uit schilderijen die gebaseerd zijn op zelfgenomen foto’s ‘on the road’, van de Verenigde Staten tot Japan. Drie glazen panelen zijn overschot van die integratie. Een immense dronefoto van het ziekenhuis zit wat verstopt achter een voortslingerende wand van semitransparante polycarbonaatplaten, als een schutting met prints. De eerste evoceert de muurschildering met twee zwarte torens in 2010 in het S.M.A.K., het begin van werk in situ. De torens zijn afgeleid van een voetgangersbrug in Chelsea, maar ze doen denken aan de zwarte monoliet in de film 2001: A Space Odyssey van Kubrick en uiteraard de Twin Towers.
Alles is er op een of andere manier, van het niet-gerealiseerde project voor het Klaverblad in Lummen tot lp-hoezen, een boekcover en de seizoenlange affichecampagne voor Opera Ballet Vlaanderen. Een oranje motief uit het operaproject flitst omhoog op een hoge muur. Zijn ingreep in restaurant ‘t Zilte in het MAS komt hier terug in de vorm van een eenvoudige muurtekening. ‘‘Nijntje op restaurant”, grinnikt de kunstenaar. Het grote schilderij van dode palmbomen en het schilderij Solution (2006) alsook de zwarte torens zijn iconische motieven in Solution, de door hem beschilderde Hofkamer in Antwerpen. Meer is er niet van. Ook geen samenwerkingen met Baldessari of Bervoets, wel met Daan Gielis voor een optreden van Sioen. Een zwevende lichtgevende roze balk en een Blade Runner-sfeer, er zijn vier foto’s van.
De maquette van zijn allereerste sculptuur, vorig jaar te zien onder ‘de 17 bruggen’ in het Pajottenland, lijkt me beter dan in het echt. Het schilderij Exit hangt erbij, een uitzicht door een deur op een sportveld. Van den Broek vernoemt meermaals Porte-fenêtre à Collioure van Matisse, een omzeggens abstract schilderij. De sculptuur Exit is een beetje zijn Porte-fenêtre à Collioure, en hij ontdekte een eindeloze doorkijk in openingen onder de bruggen. Of het een goed idee is om schilderijen om te zetten in sculpturen, daar ben ik nog niet helemaal van overtuigd. Een nieuwe sculptuur is een meterslange blauwe ‘angle’, een beschilderde vorm ondersteund door polycarbonaatplaten. Oké, hij pakt het niet meteen aan zoals in brons gegoten motieven uit schilderijen van Dalí of Magritte. En het levert een geslaagde scenografie op: een doordacht overzicht, tegelijk secuur en dynamisch.