Luc Deleu (1944, woont en werkt in Antwerpen) is bekend als architect, anti-architect, stadsplanner, beeldend kunstenaar, conceptueel denker en nog veel meer. Een atypische tentoonstelling in de Antwerpse Keteleer Gallery illustreert dat ten overvloede.
Luc Deleu is ook de bedenker van het Orbanisme: architectuur en stadsontwikkeling op wereldschaal, dat hij ontwikkelt met zijn T.O.P. office. Hij ontwierp bijvoorbeeld Station Europa Centraal, een gigantische spoorbrug over heel Brussel, bedacht de drijvende universiteiten, gevestigd op gigantische schepen die over alle wereldoceanen voeren, creëerde sculpturen met containers die aan elkaar of aan de muur vastgeklonken werden enzovoorts.
Bij Keteleer toont hij oud, verloren gewaand werk: foto’s van ruïnes van een verlaten cementfabriek in Ravels, Antwerpse Kempen, zo’n veertig jaar geleden. Het zijn beelden van de fabriek zelf, een viaduct, pijpleidingen, de gebouwen, alle in ruïneuze staat en overwoekerd door weelderig groen. Uit de perstekst: ‘De tijd heeft de site getransformeerd tot een idyllische restruimte’. Luc Deleu bekijkt het verval dus positief en noemt de foto-installatie dan ook Neo-Nature. Na de publicatie van de foto’s geraakten de negatieven verloren. Pas twintig jaar later werden ze teruggevonden op een vlooienmarkt. De alertheid van kunsthistoricus Johan Pas (vandaag directeur van de Antwerpse Academie) zou hier een grote rol in gespeeld hebben.
Drieëndertig van die foto’s zijn nu te zien bij Keteleer. Ze werden opnieuw ontwikkeld volgens een antropometrisch systeem, ontwikkeld door architect Le Corbusier: die bedacht ‘Modulor’, een visuele verhouding tussen het menselijk oog en de werkelijke afmetingen van het gebouw, zodat ze elkaar gevoelsmatig zo dicht mogelijk benaderen. De legende wil dat Le Corbusier eerst een menselijke figuur van 1,75 meter gebruikte, maar de schaalverhouding werkte niet. Toen hij las dat een Engelse politieagent of bobby minstens 1,83 meter lang moest zijn, lukte het wel: als zo’n bobby de arm naar boven strekte kwam Le Corbusier tot de ideale verhoudingen tussen mens en gebouw. Een eigen versie van de Gulden Snede.
Maar ook zonder die weetjes zijn het prachtige conceptuele foto’s, waarbij Deleu het verleden liefdevol omarmt. Dat doet hij ook met de toekomst: samen met T.O.P. office bouwt hij nu aan het project Darling, waarvan ook enkele maquettes en tekeningen in een aparte ruimte van de galerie getoond worden. Het is het sluitstuk (hoewel: ik denk niet dat Luc Deleu ooit zal ‘afsluiten’) van zijn Orban Space, waarbij hij een even complexe als logische stad opbouwt, waar de infrastructuur volledig ten dienste staat van een precair evenwicht tussen economische, ecologische, sociologische, urbanistische en culturele behoeftes. Weinig van Deleus fantastische plannen werden ooit effectief uitgevoerd (sommige wel), maar hij is en blijft een inspirator voor vele andere kunstenaars en architecten, door zijn krachtige originaliteit, zijn relativering, zijn humor en zijn subtiele subversiviteit.
In de kelder van de galerie is nog werk te zien van de jonge Italiaanse schilder Giacomo Montanelli. Hij combineert in zijn volstrekt autonome schilderijen (en daarmee bedoel ik: niets verwijst naar hemzelf als subject) digitale ervaringen met die van vormen uit de moderne en hedendaagse schilderkunst. Dit is een puur visuele ervaring: alle tekstuele uitleg is uit den boze en werkt alleen maar verwarrend.
