De Belgische kunstenaar Luc Tuymans heeft met ‘Seconds’ een nieuwe tentoonstelling bij Zeno X Gallery, in zijn thuisstad Antwerpen. Tuymans staat al een tijd prominent in de (media)belangstelling, niet alleen sinds zijn spraakmakende expo ‘La Pelle’ in het Palazzo Grassi in Venetië, maar ook door zijn engagement in het meer dan sputterende cultuurbeleid in Vlaanderen. Maar ter gelegenheid van Antwerp Art Weekend hebben we het over zijn nieuwe werken.
Marc Ruyters: In de coronaperiode maakte u elke dag een tekening. Die werden worden onder meer getoond in de Zwirnerfilialen in Parijs en Londen. De meeste werden virtueel verkocht?
Luc Tuymans: “Dat klopt. Het ging onder meer om een veertigtal tekeningen rond een bloem die open gaat. Het draait om het idee van het volledige deleten van een personage en het creëren van een nieuwe idylle rond natuur, zoals ons dat nu aangepraat wordt. Tijdens de pandemie maakte ik alles bij elkaar zo’n 260 tekeningen. Het was een speciale periode, zonder reizen, zonder sociale verplichtingen, ik kon in mijn eigen werk duiken. Er zijn ook korte animatiefilmpjes rond het thema ‘Monkey Business’. ‘Seconds’ is de gezamenlijke naam voor alle animatiefilms die ik tot nog toe maakte. Dat zijn non-narratieve animaties. Wat ik daarmee in de toekomst ga doen, zal ik wel zien.”
MR: Waar slaat de naam ‘Monkey Business’ op?
LT: “Dat is een super 8-filmpje dat ik heb gemaakt in de jaren tachtig, gebaseerd op een speelgoedfiguur van een aapje, dat je kon opdraaien en dat met cimbalen begon te slaan. Ik stak dat in brand en filmde het. Dat werd een basis voor een reeks animatiefilms die ik tijdens de lockdown ging maken, ze varieerden allemaal tussen de tien en dertig seconden.”
MR: Waarom heet de expo in Zeno X ‘Seconds’?
LT: “Omdat dat een weerslag vormt op het idee van die korte animatiefilmpjes, maar ook op de schilderijen die ik toon. Zo is er een reeks grote doeken rond nummers. Binnen een kleine tijdsconstellatie, binnen enkele seconden dus, kan alles veranderen. Daarom vond ik dat een goeie titel. De nummers hebben een bepaalde betekenis. Het is iets wat ik al lang wilde doen. In deze tijd, met al die coronacijfers, is het nog relevanter geworden. Daarom koos ik ook voor ondeelbare getallen, omdat die terugvallen op de ondeelbaarheid van het individu. De nummerschilderijen hebben ook een bewust gekozen grootte qua afmetingen. Dat heb ik gecombineerd met uitgevlakte, lege beelden zoals je kan zien in de schilderijen ‘Stages’, ‘Cloud’, ‘Intermission’.
Het enige waar ik aan dacht, toen al die cijferwerken in mijn atelier stonden, was een soort mausoleum, à la de kapel van Rothko. Dat is misschien een goede bijwerking van deze pandemie: dat je de tentoonstelling in Zeno X in beperkte tijdsslots moet bezoeken. Dat gaat een grotere impact creëren.”
MR: Zit er enige invloed van Giorgio de Chirico in enkele nieuwe werken, zoals ‘The Stage’?
LT: “Waar ik eerder aan dacht is een schilderij van Hopper. ‘The Stage’ toont het moment na een opvoering of performance, die er misschien wel, misschien niet geweest is. Het is de verbeelding van de leegte. Het werk ‘Intermission’ verwijst ook sterk naar die leegte: je ziet een zwart gat waar die leegte nog eens benadrukt wordt. Voor de tentoonstelling heb ik er echt voor gekozen geen figuren, geen portret af te beelden. Het werk ‘Clouds’ bijvoorbeeld toont een lucht als een sculptuur. Het zijn allemaal beelden die een zekere claustrofobie inhouden. En dat vond ik in de periode waarin we nu leven superbelangrijk.”
MR: Ik las dat de meeste van uw tekeningen uit de coronaperiode via de site van uw co-galeriehouder David Zwirner verkocht werden. Wat vind je daarvan?
LT: “Dat is onvermijdelijk vandaag. Ik ben eind vorig jaar ook niet naar mijn opening in Hong Kong kunnen gaan. Het is geen ideaal gegeven om schilderijen online te verkopen – dat beseft iedereen – maar het is wel gebeurd. Voor het leeuwendeel is dat ook met mijn mijn tekeningen en animatieprojecten gebeurd, misschien omdat die zich daar beter toe lenen.
Wat ik daarvan vind? De fysieke ervaring is natuurlijk belangrijk. In mijn tentoonstelling ‘Secrets’, die momenteel in Bozar loopt en die ik maakte met Luc Steels, is het fysieke werk aanwezig, maar de rest is virtueel, met alle toegepaste algoritmes etc. Het is niet de bedoeling dat ik met Luc Steels een schilderij ga maken op de computer, want dat is totaal oninteressant. Wat Artificial Intelligence al heeft aangetoond is dat je, ook met algoritmes, niet zomaar van één schilderij alle bronmateriaal kan vinden. Daarom moet je ook de schilderijen met nummers, die ik toon in Zeno X, echt fysiek zien. Het tactiele, de structuur, de huid blijven extreem belangrijk. Je kan dat online wel ‘zien’, maar dat zal nooit hetzelfde zijn. Overigens wil ik geen mening formuleren over die hele nieuwe, digitale online ontwikkeling. Ze zal in de kunstmarkt sluipen, dat is onvermijdelijk, maar ik vind het geen interessant onderwerp. Tijdens de pandemie heb ik het Louvre virtueel bezocht, en dat was frustrerend. Het hangt er misschien ook van af hoe je dat digitaal allemaal brengt, maar voorlopig lijkt het te vaak een noodoplossing.”
MR: In de jaren tachtig was je ook al bezig met films maken. Ga je dat opnieuw oppikken?
LT: “Nu ben ik weer volop aan het schilderen, voor een komende tentoonstelling in Parijs. Ik zei al dat het aangenaam was om in mijn eigen teken- en schilderwerk te kunnen duiden tijdens de pandemie. Dat geldt ook voor die animatieprojecten: ik doe dat helemaal alleen. Niemand anders werkt er aan mee. Ik beschouw het als handgemaakt. Alles wat ik tot nog toe maakte is geboren uit een zeker isolement. En dat wil ik zo houden, ik ga geen groot filmteam vormen…”