De schilderijen van Marc Vanderleenen laten zich niet in één blik vangen. Met hun bescheiden formaten en sobere kleuren geven ze zich niet vrijblijvend bloot, maar spreken met een bijna griezelige kernachtigheid een onuitspreekbare essentie aan. In zijn nieuwe solotentoonstelling bij Annie Gentils Gallery, waar hij in 2009 voor het eerst werk presenteerde, ogen de schilderijen misschien wel somberder dan ooit.
Zijn marcherende skeletten doen in de verte denken aan Otto Dix’ donkerste representaties van de oorlog. Maar trouw aan de typerende stijl van de kunstenaar zijn het abstracties, gereduceerd tot hun uiterste essentie, met het minimum aan herkenbare lijnen. Vanderleenen is een minimalist: hij werkt met schetsmatige penseelstreken en een beperkt kleurenpalet. Toch heeft zijn vluchtigheid niets oppervlakkigs. Wat er komt te staan, is raak en reikt naar de diepste, onbeschrijfelijke essentie van de kijker (en dus de mens). Eigenlijk lijkt de verf er bijna niet toe te doen; het gaat om het beeld. Enkele strepen die een boom vormen, die ook op een gezicht lijkt; wat zegt ons dat? Over beelden of over kijken?
Vanderleenen schetst zoals een goede verteller een verhaal schetst. Eerder dan een narratief, vormen zijn beelden tekens aan de wand. Doorheen zijn (recente) oeuvre is de stille getuige van de geschiedenis een constante — niet de grote slachtoffers of overwinnaars, maar alle ogen in de schaduw, de anonieme lichamen aan de zijlijn. Zij zijn het die het verhaal een échte dimensie geven; daar speelt zich de kant van de condition humaine af. Zoals de ganzen van het Romeinse Capitool, die met hun alerte gesnater de Romeinen net op tijd wekten voor een verrassingsaanval door een Gallische stam in 387 v.C.
Net als de ganzen of het witte paard dat Oorlog, een van de vier ruiters van de Apocalyps, op zijn rug draagt, zijn Vanderleenens schilderijen ook voorbodes. In zijn oeuvre van de afgelopen jaren anticipeert hij door terug te kijken. En wat we vandaag in het licht van de twintigste-eeuwse geschiedenis zien, is niet bepaald om blij van te worden.
