Als bij toeval is niets wat het lijkt

Niet de interne codes van het kunstwerk zelf en de relatie toeschouwer-kunstwerk zijn ditmaal de hoofdfocus, maar de externe codes van een voortdurend muterende parallelle wereld. Doorheen het parcours van *In the Hands of Puppets* bevinden we ons in het rijk van de dubbellevens op sociale media en een hyperartificiële realiteit die voortdurend nieuwe virtuele identiteiten genereert. Bevreemdend, van vederlicht tot *creepy*. De drang om op dit thema in te zoomen en er een driejarig onderzoek aan te wijden kwam naar eigen zeggen voort uit een latent maatschappelijk onbehagen dat recent ouderschap – zij vormen buiten de context van hun kunst een koppel – nog versneld heeft. *The future is now*. Een residentie in het Psycho-Sociaal Centrum Sint-Alexius bracht die buitenwereld direct binnen en is het meest voelbaar in het gelijknamige sleutelwerk in de tentoonstelling.

Niet toevallig noemen ze de Franse semioticus en cultuursocioloog Jean Baudrillard als inspiratiebron. Zijn kernbegrippen als ‘simulacrum’ en ‘hyperrealiteit’ uit het pre-internet tijdperk waren van meet af aan discoursbepalend én profetisch. De wetenschap dat de filosoof een op zijn minst problematische verhouding had met de hedendaagse kunst, en die graag verengde tot de kunstmarkt en oppervlakkig tijdverdrijf, weerlegt deze expo met gebruik van zijn eigen terminologie. Als het de taak van de hedendaagse kunst is om nieuwe betekenissen te produceren in een nieuwe vorm, dan is deze verzameling werken daar het glansrijke bewijs van. Maar wat is er te zien?

Op dit parcours telt elk detail. Zo is de herinnering aan de geconnoteerde ruimtes van deze late art-decovilla zorgvuldig weggegomd, overschilderd of ingepakt. Hiermee stap je in een mentale *bubble* die je een tijd in de ban zal houden. Welkom in het rijk van Sarah & Charles, daar waar niets aan het toeval wordt overgelaten.

De eerste kamer heeft zichtbaar ‘statement waarde’. Hij is uniform roze – leve de kleurenpsychologie - en twee werken kondigen de rest van de expo aan: een anamorfe, transparante geelblauwe figuur die perfect in het ‘decor’ past. Leuke gimmick dat het eerste werk op een tentoonstelling over virtuele werelden begint met een klassiek medium als schilderkunst. Het tweede werkje heet Sound: STEAM_PRESSURE RELEASE als verwijzing naar de ingrediënten van wat komen gaat. Lichter dan deze simpele tekstboodschap zal je het niet krijgen. Denk je. Ondertussen zijn 650 kleine koelkastmagneten met het opschrift ‘Theory & Practice’ over radiatoren, balustrades, zuilen en andere esthetisch storende elementen in de ruimtes beginnen lopen. Van ver zien ze eruit als kronkelende wormen en het herhalingseffect maakt hun goedkope look banaal, ontdaan van betekenis. Grappig voor een woordpaar dat klinkt als het devies aan jonge kunstenaars op hun eerste dag in het atelier.

Monumentaler wordt het in het drieluik Vanity of Vanities dat alvast in de titel niets aan duidelijkheid te wensen overlaat. De ‘alles-is-ijdelheid’ gedachte uit het Oude Testamant (het boek Prediker) wordt een scroll binnen de look and feel van een instagramfeed waar jongeren hun ‘vape’kunsten (de dampkringen uit een e-cigarette) tentoonspreiden en daar ‘likes’ voor ophalen. Alles wat leuk en licht is, is elders, niet hier. En nu is het kunst. Dit is het inhoudelijk meest letterlijke werk van de tentoonstelling, tot absurditeit verheven in de zo herkenbare pictogramtaal van de smartphone. Je bekijkt het vanop bankjes straatmeubilair die Sarah & Charles voor de publieke ruimte in Anderlecht ontwierpen: functioneel, bijna-abstract design in koel metaal en pasteltinten. Het werkt wonderwel in een gewijzigde context. Hun context.

In dezelfde ruimte hangen vijf posters achter plexiglas onder de veelzeggende titel Simulacra & Simulation. Ze zijn een deconstructie in tekst en beeld van een handleiding voor make-up uit de jaren tachtig door middel van een blow up van een klein formaat advertentie en een mash up van de verschillende raster- en tekstelementen.

Via trapjes kom je bij het pièce de résistance In the Hands of Puppets, de eerste animatiefilm van het duo. Daarin lijkt een virtuele handpop uiterst geïnteresseerd in te gaan op het relaas van mensen met een gevoeligheid voor psychose. De dialoog die we te horen krijgen is het resultaat van gesprekken met patiënten en kunstenaars tijdens hun residentie. Zij presenteren een ultra-artificiële montage met dito stemmetjes van een cartoonfiguur, die de conversatie leidt en een geanimeerde volwassen figuur, die antwoordt op de vragen. Zelfs de handpop wordt bevangen door angsten. Gevoelig zijn doet zeer en mag niet van deze wereld zijn. De ruimte om deze video te bekijken is afgebakend met transparant golvend gordijn, bedrukt met prints van de uitgerekte gezichten van de twee kunstenaars. Een voorafname van wat in de laatste ruimte te zien is.

Daar betreed je een in paars licht badende kelder voor ‘A Creative Spa’. Net als in een wellness wordt er onafgebroken dikke waterdamp gespoten en is het zicht troebel. Een interessant bruggetje naar de ‘vapende’ instagramvedetten van het eerdere videodrieluik. Je oog wordt getrokken naar de roterende hoofden van Sarah & Charles in twee geanimeerde 3D-portretten, maar dan zonder identiteitsbepalende elementen als ogen en mond. Ze zijn ‘avatars’ geworden. Er ontsnapt hen enkel nog een stil gekreun. De roemrijke kunsttraditie van het zelfportret als vorm van introspectie en individueel meesterschap is heel veraf.

Dit parcours blijkt een opeenstapeling en interpretatie van fake, nieuwe virtuele realiteiten, maar zijn die wel zo fake? Heeft het simulacrum het origineel definitief vervangen, totaal los van de daadwerkelijke realiteit? Als je Baudrillard langs de voordeur hebt buitengewerkt, komt hij langs de achterdeur wel weer binnen, zo lijkt het wel. Het onderzoek van Sarah & Charles vertaalde zich in een meerlagige totaalexpo over al dan niet vermeende leegte. Het levert finaal een fascinerende ervaring op én de belofte van meer. Alsof je hiermee nog niets gezien hebt. Alsof als bij toeval niets is wat het lijkt.