De Iraans-Amerikaanse kunstenaar Sheida Soleimani neemt op eigenzinnige wijze het dubieuze beleid van de Verenigde Staten in het Midden-Oosten en de machtsrelatie tussen de OPEC-landen en westerse leiders onder de loep. Daarvoor trekt ze voluit de kaart van satire en het groteske.
Het gebeurt wel vaker dat kunst, door ontwikkelingen in de actualiteit, opeens een wel heel eigentijdse inhoud krijgt. Zo had het Iraanse leger juist een vergeldingsactie ondernomen met de Amerikaanse uitschakeling van Generaal Qassem Soleimani de dag dat we hadden afgesproken met zijn naamgenote, Sheida Soleimani, naar aanleiding van haar tentoonstelling bij Harlan Levey Projects. “We zijn geen familie,” zegt ze lachend. “Aangezien de meeste Amerikanen niet veel begrijpen van de situatie in het Midden-Oosten bieden sommigen me zelfs hun condoleances aan.”
Sheida Soleimani, dochter van Iraanse politieke vluchtelingen die asiel zochten in de VS, kreeg haar engagement met de paplepel mee. Ze werkt al langer rond de problematiek van de Golfoorlog, de al dan niet schimmige deals van de OPEC-landen en de spanningen tussen de VS en Iran. Maar terwijl de meeste kunstenaars die thema’s in een eerder droge, documentaire stijl onder handen nemen, gaat zij voor het groteske en carnavaleske. Te midden van bonte composities die zijn samengesteld uit afbeeldingen van olieraffinaderijen en folterscènes, fotografeert ze acteurs met een uitvergroot masker van het gezicht van mensen zoals Donald Rumsfeld, Henry Kissinger en andere power players. Zoals in Minister of Petroleum, UAE & Former President of the United States. Die foto, die wordt ondersteund door een jerrycan, evoceert de huwelijksnacht van een Minister van de Emiraten in kamerjas en een vrouw in lingerie met het masker van Jimmie Carter. Carter geeft hem/haar in ruil voor een oliedeal een speelgoedvliegtuigje. Het bed is bezaaid met peanuts (Carter had in een vorig leven een peanutbedrijf, nvdr), op de achtergrond hangen posters van boorplatforms. Op karikaturale wijze geeft de foto de machtsverhoudingen weer tussen de VS en de OPEC-landen.
Die voert Soleimani op als verschillende scènes in een overkoepelend verhaal met als titel Medium of Exchange dat ze zowel tackelt in een lopende reeks foto’s – ondertussen zit ze aan vijftien – als een film. Daarin voert ze de verleidingsdans op tussen de landen, die vaak iets heeft van een kinky rollenspel. Olie – het zwarte goud – fungeert hier als glijmiddel waarvoor beide partijen hun principes probleemloos aan de kant schuiven. Door de combinatie van 2D- en 3D-elementen heeft haar werk iets karikaturaals, in lijn met politieke satire of de dadaïstische collages van mensen zoals John Heartfield. “Ik ben beïnvloed door politiek theater en queer cinema uit de jaren 70,” zegt ze. “Mijn werk verwijst ook naar mode- of foodfotografie en de manier hoe objecten worden afgebeeld om ze aantrekkelijk te maken en te verkopen – inclusief verhalen in de media. We leven in een maatschappij die verzadigd is door afbeeldingen. Ik wil dan ook dat men anders kijkt naar het nieuws. Mijn werk is eigenlijk een paard van Troje: door de verleidelijke vormtaal wil ik mensen meesleuren in dit onderwerp dat zeer eenzijdig wordt belicht in de westerse media.”
BDSM
In de galerie is ook een tent opgetrokken waarvan de zeilen zijn bekleefd met foto’s van een buffet van rijst, dadels en rozijnen – als gebaar van gastvrijheid. In de tent is een film te zien in vijf akten die ook een aantal van de foto’s herneemt. Het geheel wordt gestructureerd door gestationeerde Amerikaanse soldaten die om de verveling te verdrijven een partijtje kaart spelen. Tussendoor worden een aantal larger than life scènes gebracht. Zoals de Saudische Minister Khalid Al-Falhi die olie giet over secretaris-generaal van de VN Ban Ki-Moon, een BDSM-rollenspel waarbij de Saudi’s domineren. Het tafereel verwijst naar de manier waarop het land erin slaagde de VN te verplichten haar van de blacklist te halen naar aanleiding van schending van de mensenrechten.
In de volgende scène zit Dick Cheney nonchalant op een olievat, zijn lendenen omhuld door een groot dollarbiljet – een verwijzing naar zijn lucratieve deals tijdens de Irak-oorlog – terwijl documenten over de vermeende weapons of mass destruction worden getoond. En dan is er nog een wedstrijd ijsjes eten tussen Koning Salman van Saudi-Arabië en de Iraanse president Hassan Rouhani met de VS als scheidsrechter – het geheel wordt verslagen als een sportwedstrijd. Uiteindelijk wint Iran en worden de sancties, gesymboliseerd door een slot rond de nek van Rouhani, verbroken.
Sheida Soleimani schrijft zich met haar werk, dat getuigt van een brutale DIY-stijl, in binnen een lange traditie van politieke satire. Verwacht je dan ook niet aan subtiele, genuanceerde kritiek, maar aan werk dat opzettelijk over the top is.