Ingepakt alsof ik naar de Ardennen trek want het regent de hele dag. Gelukkig is degelijke én modieuze outdoorkleding geen innerlijke tegenspraak meer in 2021. Het voorkomt een gevoel van lulligheid wanneer ik met waterdichte wandelschoenen en een regenpak door de stad banjer op weg naar De Filatuur voor Stalen. Op de helling naar de welgesteldheid van de Grote Zavel loop ik de ruime en lichte galerie van Jean-Jacques De Gucht binnen. Met Koen van den Broek als moderator brengen de werken van Joke Hansen, Aaron-Victor Peeters en Štefan Papčo dankzij hun verscheidenheid een rijk en dynamisch gesprek tot stand.
Mijn uitrusting valt niet uit de toon. Zowel het werk van Peeters als Papčo wordt gekenmerkt door een zin naar avontuur dat zich soms ver weg en soms dichtbij, maar altijd op duidelijke afstand van witte muren en comfortabele interieurs afspeelt. Afstand en tijd manifesteren zich in Papčos verstilde houten sculpturen. En in Peeters’ uitgebreide en uiteenlopende werk komt een romantisch verlangen naar onderweg zijn en de buitenwereld samen met een gevoel van inspanning en productiviteit. Zijn houten installaties met iets van een beuysiaans voorkomen zijn een verzameling objecten onder de conceptuele kapstok van reizen: restanten van een brommer, dekens, wielen, koffers en een propeller zijn samengebonden met spanbanden. Naast de installaties toont Peeters een video, foto’s, collageachtige werken, en schilderijen die hij eerder als aantekeningen beschouwt. De hoeveelheid is op zich indrukwekkend, soms bijna te veel, maar in de driehoeksconstellatie met de twee andere stemmen weten ze vaker dan niet overeind te blijven.
Tussen de aanstekelijke onstuimigheid van Peeters’ productie en het serene en dorre, bijna eenzame hout van Papčo, openen de schilderijen van Hansen de dialoog met speelse annotaties. Haar doeken ogen soms bijna als collages, en niet alleen omdat Hansen haar canvassen doorzaagt, versnijdt en de vorm onderdeel maakt van het schilderen zelf. Als ik naar haar composities kijk, zie ik een ontdekkingsreis die zowel de schilder als kijker wil verrassen. De vorm van sommige doeken is achteraf bewerkt terwijl andere doeken duidelijk voorafgaand aan het daadwerkelijke schilderen zijn opgespannen. Van dichtbij blijken verreweg de meeste vormen en lijnen in Hansens werk geen onderdeel van een strak opgezette compositie, maar bijna onopzettelijke keuzes in een proces. Het over- en wegschilderen is steeds een poging om het schilderproces zelf een stem te geven over het eindresultaat. De ogenschijnlijk associatieve composities lijken maar al te graag onder de oksels van de schilderkunst te willen kietelen, totdat die op een dag ineenzakkend van het lachen zal moeten roepen dat het genoeg is geweest.
Zowel Peeters’ als Hansens praktijk is luchtig, met een vleugje humor en ironie. Papčos figuren van de lange adem zijn serieus. De twee achtergelaten kledingstukken van hout zijn een reproductie van noodzakelijkheid en samen met het beeld van een Tsjechoslowaakse alpine-pionier in zijn bivakuitrusting confronteren ze mijn eigen plunje die nu misschien toch wat overdreven voelt. Citizens (2010-) is een serie van meer dan levensgrote houten figuren die Papčo mee de bergen in brengt. Soms jarenlang blootgesteld aan een genadeloos bergklimaat ogen de klimmers veel meer dan een hommage op een sokkel. Hun ijver en vrijheidsdrang lijken stukgelopen op kliffen van sublieme eenzaamheid die langer dan de duur van een expositie nodig hebben om te ontdooien. Ze verstrekken de expositie een soort duurzaamheid waarzonder de veelheid misschien wel uiteen zou kunnen zijn gevallen in vluchtigheid.
In dat opzicht wordt Stalen bijeengehouden door een paradox. Precies dankzij hun bijna unheimische aura – misschien wel omdat ze zelf lijken ontwricht uit hun geliefde bergmassieven – aarden Papčos beelden in hun directe omgeving. Het geeft mij zowel een rustgevend als onrustig gevoel, zowel een verlangen naar een warm bad als de drang om mij richting het station te begeven en daar inderdaad op de eerste de beste trein naar de Ardennen te stappen en mijn voorkomen met mijn handelen, kortom mijn uiterlijk met mijn innerlijk, een klein beetje te laten samenvallen. Maar als ik buitenkom is de regen gaan liggen. En plots spreiden de mogelijkheden van een terras zich als een wolkbreuk voor mij uit. Voordat ik het weet is de keuze al gemaakt en dein ik mee op onverhoedse ontwikkelingen richting het einde van de dag.