Twaalf tips tijdens Antwerp Art Weekend

Tussen twee wallen

Tussen twee wallen presenteert werk van jonge hedendaagse kunstenaars op historische locaties in Antwerpen: het Keizersbastion en het Steen. Ze vormen twee oude toegangspoorten tot de stad, één vanop het land en één vanop het water. Vanop de Schelde kon je Antwerpen binnenkomen via het poortgebouw het Steen, dat deel uitmaakte van een voormalige ringwalburg en het oudst bewaarde gebouw van de stad. Het Keizersbastion is een van de negen bastions van de Spaanse omwalling. Resten van dit bolwerk kwamen terug aan het licht tijdens de heraanleg van de Zuidelijke Leien in 2003. Het Keizersbastion beschermde de monumentale Keizerspoort, waardoor bezoekers de stad mochten binnentreden. De omwalling werd in de zestiende eeuw gebouwd door Keizer Karel om de opstandelingen uit de noordelijke provincies tegen te houden en de stad en haar inwoners te beschermen. De archeologische site van het Keizersbastion bevindt zich onder de huidige Leopoldplaats, en is doorheen het jaar te bezoeken via de ondergrondse parkeergarage van de Nationale Bank. Tussen twee wallen is een samenwerking tussen Visit Antwerpen en het stedelijke departement Archeologie, op initiatief van kunstenaar Winnie Claessens. Zij maakt installaties en videowerk en is verbonden aan Fred & Ferry Gallery. Ze heeft een achtergrond in scenografie en een fascinatie voor cinematografische technieken. Haar installaties zijn vaak sterk verhalend en getuigen van een liefde voor handmatige en analoge oplossingen. Naast haar zullen ook Lydia Hannah, Fran Van Coppenolle en Hannelore Vandepoel werk tonen. In het Steen wordt bovendien het zeventiende-eeuwse schilderij Dame op de vismarkt te Antwerpen van Adriaen van Utrecht en Marten Pepijn getoond, uit de collectie van het Rubenshuis.

Lotte Bode

#WOMAN#LIFE#FREEDOM

De groepstentoonstelling #WOMAN#LIFE#FREEDOM in Pedrami Gallery is een eerbetoon en een steunbetuiging aan de Iraanse meisjes en vrouwen, die sinds de dood van Masa Amini in september 2022 opnieuw demonstreren voor hun fundamentele rechten. Kathy Pedrami is in Iran geboren en werkt al twintig jaar in Antwerpen. Haar galerie focust op kunstenaars uit het Midden-Oosten. Ze nodigde kunstenaar Maryam Najd uit om werk te presenteren en om mee de tentoonstelling te cureren. Samen selecteerden ze werk van Eileen Cohen Sussholz, Wendy Krochmal, Roghayeh Najdi, Nasser Bakhshi en Tarek Shabout. Al die kunstenaars hebben een link met de regio, enkele van hen wonen en werken in België. Najd zelf schildert zowel abstract als figuratief. Terugkerende thema’s zijn de tegenstelling tussen lichamelijkheid en spiritualiteit, en tussen het verbeelden van naakt en versluierde vrouwelijkheid. Ze speelt met het contrast tussen het zichtbare en het onzichtbare, en verwijst daarbij naar het anonieme bestaan van vluchtelingen, migranten of wereldreizigers. In de context van de Iraanse revolutie krijgt het werk van de kunstenaars die in Pedrami Gallery tentoonstellen een andere betekenislaag. Genderongelijkheid en discriminatie van vrouwen zijn in Iran al decennialang wettelijk verankerd. Volgens het Iraanse islamitische strafrechterlijk wetboek worden de rechten van Iraanse vrouwen ernstig beperkt: ze moeten zich vanaf hun puberteit houden aan de verplichte hijab-wetgeving, en ze hebben ongelijke rechten in zaken als huwelijk, scheiding, voogdij en erfenis. De expo toont zich solidair met de strijd van de Iraanse bevolking en is een oproep om de stemmen van Iraanse vrouwen en meisjes ook in Antwerpen te laten horen.

Lotte Bode

Keren Cytter

Keren Cytter is een internationaal gelauwerde videokunstenaar, tekenaar, filmmaker en schrijver. Ze is geboren in Tel Aviv, en woont en werkt in New York. Met haar verhalende maar radicaal experimentele video’s, tast ze de grenzen van het medium af. Ze werkt snel en met weinig middelen; scenario’s schrijven, opnemen en monteren doet ze zelf. Haar stijl is deconstructivistisch: vaak is er geen duidelijk hoofdpersonage en vinden verschillende taferelen door elkaar plaats. In kunstruimte LLS Paleis, gerund door Stella Lohaus, presenteert Cytter twee films en een groot aantal tekeningen. De film White Elephant (2023), die de kunstenaar speciaal voor deze tentoonstelling maakte, volgt het ene personage na het andere in New York, totdat ze in de slotscène allemaal samenkomen op eenzelfde plek. De schijnbaar geïmproviseerde en chaotische inhoud van Cytters video’s staat in schril contrast met de aandacht en concentratie in haar gedetailleerde lijntekeningen. Ze gebruikt een blauwe watervaste markeerstift en tekent interieurs, schoenen of dieren uit haar eigen omgeving. Het geheel is fragmentarisch: één tekening bestaat uit meerdere papieren die bij elkaar gepuzzeld mogen worden. De titel Double Standard verwijst naar de donkere ondertoon in Cytters werk, voornamelijk in haar films. Ze blijft zich verbazen over hoe diep misogynie is ingebakken in de Amerikaanse samenleving, en dat voel je in haar werk. Thema’s als liefde, affectie, seks, macht en fetisjisme lopen door elkaar. Op zaterdag 3 juni gaat de kunstenaar met Mathilde Supe in gesprek over diens boek Keren Cytter Does Not Like to Share (2022). Supe was jarenlang Cytters assistent, en doet in het boek verslag van hun samenwerking. Kunstenaar Suchan Kinoshita zal hen interviewen.

Lotte Bode

No, I am Spartacus

In Red Herring Salon wisselen de tentoonstellingen elkaar in sneltempo af. De nieuwe ruimte, geopend sinds november 2022, wordt gefaciliteerd door William Ludwig Lutgens. De naam verwijst naar de ligging in de Haringrodestraat, maar een red herring is ook een techniek uit de film, de literatuur of de retorica waarbij je iemand op een verkeerd been zet door die af te leiden van het eigenlijke onderwerp. De tentoonstelling No, I am Spartacus brengt werk samen van vijf kunstenaars die allen op een humoristische manier spelen met misleiding van de toeschouwer: Karina Beumer, Michiel Ceulers, William Ludwig Lutgens, Juan Pablo Plazas en Anna Reutinger. De titel van de tentoonstelling verwijst naar een scène uit Stanley Kubricks Spartacus (1960) waarin een grote groep tot slaaf gemaakte mensen gevangen wordt gehouden nadat hun rebellie de kop werd ingedrukt. De opstandelingen mogen in leven blijven op voorwaarde dat ze bekendmaken wie Spartacus is. Vervolgens stelt de ene na de andere zich voor als Spartacus. De groepstentoonstelling, die zich ook uitbreidt naar de tuin, brengt zowel beeldende werken als performatieve happenings die draaien rond koppigheid, humor en identificatie (als kunstenaar, als artist-run space of als collectief). Schilder Michiel Ceulers zal zich verkleed als prinses in de ruimte begeven. En ajuinen zullen een belangrijke rol spelen in de tentoonstelling, als verwijzing naar de gladiatoren die hun spieren inwreven met uiensap om ze te stimuleren. No, I am Spartacus belooft een Monty Pythonesk absurd-komisch geheel te worden.

Lotte Bode

Stefaan Dheedene

Annie Gentils Gallery is een springlevende galerie met een rijke geschiedenis, die in 1986 van start ging in een ruim herenhuis. Enkele jaren voordien, van 1981 tot 1984, waren Annie Gentils en haar toenmalige vriend de bezielers van de legendarische tentoonstellingsplek Montevideo in een havenpakhuis. In haar eigen galerie exposeerden kunstenaars als Leo Copers, Michelangelo Pistoletto, Guy Van Bossche, Walter Swennen, Philippe Van Snick, Guy Rombouts en Kati Heck. Momenteel vertegenwoordigt ze onder meer Marie Cloquet, Stefaan Dheedene, Lise Duclaux, Wesley Meuris, Jacqueline Peeters, Marc Rossignol, Dirk Vander Eecken, Marc Vanderleenen en Herman Van Ingelgem. Bovendien beheert ze de estate van beeldhouwer en schilder Vic Gentils, haar vader, en die van de Britse kunstenaar Andrew Webb. De galerie neemt een aparte plaats in, zonder zich iets aan te trekken van trends. Altijd wel een ommetje waard.

Stefaan Dheedene is een kunstenaar om goed in de gaten te houden, van zijn vroege project in het S.M.A.K. met de vakkundig nagemaakte boekenkast Billy van IKEA tot de rekken met hamers en jukken, kunstwerken die bezoekers mochten meenemen. De leentermijn was één jaar, en ze werden teruggebracht in zijn vorige solo bij Annie Gentils. Wat nu? Limbo is een tentoonstelling met drie grote monochrome objecten aan de muur, zoals altijd perfect afgewerkt. Meteen herken je een vlot, dat aan de muur hangt alsof het snel kan afgehaakt worden als de wereld overstroomt. De titel is I need to protect my family en daarachter wordt aangegeven dat het een vlot is voor twee, vier of zes personen. De mast is een horizontale paal die telkens lager hangt. Je kan eronderdoor lopen, of achteroverhangend dansen zoals limbodansers. Limbo is een dans en een spel, en betekent ook voorgeborchte. Een fijn absurdisme blijft de kop opsteken in zijn kunst. Maar als je weet dat zijn vader, een fervente zeiler, in 2015 met zijn boot op zee verdween, wordt het verhaal tragischer en hyperpersoonlijk. Op vrijdagnamiddag 19 mei is er in de tentoonstelling een optreden van jazzdrummer Giovanni Barcella met bevriende muzikanten.

Christine Vuegen

Yorgos Maraziotis

Dialoog en dualiteit zijn twee sleutelbegrippen in de kunstpraktijk van de Griekse beeldende kunstenaar Yorgos Maraziotis, die aan de Antwerpse Academie afstudeerde en nu in Antwerpen woont en werkt. Hij schildert, beeldhouwt en maakt installaties in een contextuele aanpak waarin hij de ruimte onderzoekt die we bewonen, de geschiedenis die we doormaken en de esthetica die ons en onze omgeving omringt. Hard Desires is zijn tweede solotentoonstelling bij Base-Alpha Gallery en is een driedimensionaal stilleven, waarin hij de grenzen tussen mythe en realiteit doet vervagen. De installatie, die de galerieruimte als white space in vraag stelt, is opgebouwd uit alledaagse industriële en gevonden objecten, religieuze of rituele symbolen, marmer, neon, etc. en speelt met tegenstellingen als betrokkenheid en afstand, gevaar en veiligheid. Maraziotis doet dat op heel tactiele wijze en creëert zo een mentaal landschap met humor, schoonheid en speelsheid, maar ook met ongemak en trauma. Die dichotomie zit overal. Zo gaat hij vaak te werk: met een multidisciplinaire aanpak stelt hij vragen over het leven van alledag en de relaties tussen mensen. Het ongemak en de onrust waarmee samenlevingen geconfronteerd worden (‘dankzij’ het kapitalisme, de voortschrijdende digitalisering, het misbruik van sociale media, etc.), roepen een spel van these en antithese op, waarbij de uiteindelijke vraag opduikt: wat wordt de synthese?

Marc Ruyters

Michiel Ceulers

In 2010 won Michiel Ceulers de Gaverprijs voor Schilderkunst van de gemeente Waregem, na de Belgian Art Prize de belangrijkste kunstprijs voor schilders in het land. Sindsdien bouwde hij een steile loopbaan op. Hij exposeerde al in galeries en musea over de hele wereld, tot in Los Angeles toe en begin vorig jaar had hij nog een grote tentoonstelling in De Garage in Mechelen. Ceulers maakte naam als een schilder die zijn medium rücksichtslos betastte, besnuffelde, mismeesterde, vernietigde en weer opbouwde. Hij trok doeken uit elkaar, plakte ze weer aaneen, maakte collages op de meest uiteenlopende dragers, voerde vreemde elementen in. Binnenstappen in zijn universum is binnenstappen in een ‘war zone’. Voor zijn solo All is Full of Love in Pizza Gallery speelt hij een ongenadig spel met de ruimte, hij ruilt representatie in voor vorm. Hij keert de galerie om door de muren geheel te bekleden met vooral witte, bewerkte canvassen, zodat er een omgekeerde leegte ontstaat en de klassieke autoriteit van de white cube uitgedaagd wordt. Met dit ogenschijnlijke ‘totaalwerk’ wil hij de limieten van zijn medium verder bevragen: schilderkunst als behangsel dat alle muren inneemt. Galeriehouder Robert Monchen: ‘Ik zeg altijd dat het om een omgekeerde Christo gaat. De ingreep zal de indruk geven dat de galerie een lege/witte ruimte is, maar in werkelijkheid is het een immersieve ervaring in minimale abstractie. Je stapt letterlijk het canvas binnen.’ Kunsthistorica Ekaterina Vorontsova verwoordt het als volgt: ‘Flirting with the structural element of modernist painting, and yet depriving the works from their sacred autonomy, appealing to the mechanical reproduction but cherishing the tactile qualities of the painterly surface, Ceulers puts the game of contradictions at the core of his project. All is Full of Love is full of playful irony, inter-referential dynamics, and love for painting.’

Marc Ruyters

Anders Petersen & Ed van der Elsken

De dynamische fotogalerie Stieglitz 19 blaast vijftien kaarsjes uit. Het is een hotspot die Antwerpen mee op de kaart zet als een bruisende fotografiestad. Dries Roelens startte er thuis mee en verhuisde de galerie in 2011 naar het centrum. In januari 2022 opende een tweede ruimte in Brussel, waar de verjaardag ook gevierd wordt met een grote groepsexpo. De galerie ontleent haar naam aan de beroemde fotograaf Alfred Stieglitz, en wil een ontdekkingsplek zijn, met enerzijds jong talent uit de hele wereld, zoals Lara Gasparotto, Ren Hang, Pixy Liao, Chad Moore en Thomas Vandenberghe, en anderzijds een aantal oudere fotografen als Daido Moriyama, Roger Ballen en Anders Petersen. Vernieuwende fotografie, dikwijls een celebratie van het leven, vol energie, geregeld uitdagend en met een bijzondere intimiteit: zo zou je kunnen omschrijven waar Stieglitz 19 voor staat. De verjaardagsexpo in Antwerpen brengt twee iconische fotoreeksen samen: Café Lehmitz van de Zweedse fotograaf Anders Petersen (1944) en Love on the Left Bank van de Nederlandse fotograaf Ed van der Elsken (1925–1990). In de Parijse wijk Rive Gauche fotografeerde Van der Elsken in de jaren vijftig de Australische danseres Vali Myers in cafés, op straat en andere plekken. Hij maakte er een fictief liefdesverhaal van, een fotoroman, wat toen revolutionair was. Het was zijn eerste boek, dat in 1956 verscheen en waarmee hij direct doorbrak. Een andere baanbrekende fotoreeks in zwart-wit is Café Lehmitz van Anders Petersen. De foto’s maakte hij van 1967 tot 1970 in een levendig volkscafé in Hamburg. Het boek verscheen voor het eerst in 1978. Wereldberoemd is de foto van de lachende vrouw met een jongere man in de armen, die Tom Waits gebruikte voor de cover van zijn album Rain Dogs. Petersen en Van der Elsken kenden elkaars werk. Allebei hebben ze veel jonge fotografen de weg gewezen naar een fotografie dichtbij het leven – helemaal in de lijn van waar Stieglitz 19 voor staat.

Christine Vuegen

Ballroom Project

In de Borgerhub vindt de vijfde editie van Ballroom Project plaats. Het voormalige Justitiepaleis van Borgerhout dient opnieuw als unieke locatie om niet-Antwerpse galeries het werk van hun kunstenaars te laten tonen. Het project is een initiatief van Bart Vanderbiesen van Base-Alpha Gallery en Ida Wollens van DMW Gallery, beiden lokale spelers met sterke banden in de Antwerpse kunstscene. Om het traditionele kunstbeursgevoel te vermijden, nodigen ze collega’s uit Brussel, Nederland en daarbuiten uit voor een gecureerd project dat het midden houdt tussen tentoonstelling en commercieel platform. Een succesvolle formule, zo blijkt. Bart en Ida werken momenteel aan een gelijkaardig project voor Amsterdam en Kopenhagen. De selectie genodigden bestaat uit enkele welbekende galeries van voorgaande jaren, zoals Templon, Nathalie Obadia, Whitehouse Gallery, Harlan Levey Projects, Dauwens & Beernaert Galerie en Waldburger Wouters, maar ook een heel aantal nieuwe galeries krijgt dit jaar de kans om deel te nemen. The Ballroom Project breidt zijn netwerk nog internationaler uit met genodigden als Copperfield (UK), Galeria Fermay (Palma), Galleri Kant (DK), Gallery Joey Ramone (NL), Enari Gallery (NL), Go Mulan (NL), en ASPN Gallery (D). Op hun beurt brengen zij een nieuwe dynamiek en netwerk naar Antwerp Art Weekend. Ilse Roosens cureert voor de tweede jaar op rij. Voor deze editie koos ze als leidraad een versregel van Francesca-Yvonne Caroutch: ‘La ville a des rumeurs de coquillage vide’. De lege schelp als een huis voor dagdromen, de stad als het omhulsel van geluiden, het grote justitiegebouw op de Turnhoutsebaan vol ruisend verkeer: vanuit een interesse voor transculturele concepten stemt Roosens het dynamische Ballroom Project af met het klassieke gebouw.

Charlotte Boddaert

The Galleries Show

The Galleries Show is aan haar vierde editie toe dit jaar. Het kunstbeursproject is een samenwerking tussen galeries in het voormalig winkelcentrum Oudaan. Marie Denkens en Wim Peeters van Office Baroque verwelkomen deze keer Seventeen Gallery (London), Valerie Traan Gallery (Antwerpen) en Galerie Nadja Vilenne (Liege). De zogeheten show ontleent zijn naam aan een project dat ze in 2006 in Kunsthal Extra City opstartten. In de oude graansilo aan het Kattendijkdok mochten elf genodigde galeries op hun beurt een galerij selecteren, waardoor het project tweeëntwintig galeries samenbracht, waaronder Greene Naftali (New York), Galerie Buchholz (Keulen), Isabella Bortolozzi (Berlijn), STANDARD (Oslo), dépendance (Brussel), Jan Mot (Brussel) en Peres Projects (Berlijn). Vaak opererend buiten de muren van de galerieruimte of buiten de promotie van individuele kunstenaars, kenmerkten de galeries zich door een werking die nieuwe economieën voor de kunst articuleert. Het opzoeken van nieuwe relaties tussen kunst en het publieke domein is een insteek die Office Baroque al sinds de oprichting in 2007 huldigt. Denkens en Peeters willen betrokken blijven bij het selectieproces van kunst die vanuit het atelier naar het museum reist. Eerder ‘in de keuken bij kunstenaars’ dan ‘in de controlekamer, in het museum’. Die focus is nog steeds hun leidraad. Winkelcentrum Oudaan werd in de jaren 1970 gebouwd om een antwoord te bieden op de opwaartse druk van het grondwater. Vertrekkend vanuit een geloof in kleine projecten, voor en door kunstenaars en galeries, lijkt The Galleries Show die opwaartse beweging over te nemen. Het project zoekt een antwoord op de vraag wat kunstenaars en galeries vandaag nodig hebben. Sinds de coronapandemie voelen heel wat galeries zich teruggeworpen op een eiland. Dit jaar is de insteek van The Galleries Show hoe die kloof te overbruggen, los van enkel de grote kunstbeurzen die voor vele galeries qua kosten niet opwegen tegen de mogelijk returns op lange termijn.

Charlotte Boddaert

How to Move Mountains

Scala Trun is dan wel een kunstruimte gelegen in de Zwitserse bergen, ze vertrekt vanuit een interesse in de uitwisseling tussen stad en platteland, periferie en centrum. Voor Antwerp Art Weekend zakt Scala Trun af naar de Raapstraat. Als samenwerkingsverband oogt de kunstruimte naar het herzien van visies en waarden via zowel de typisch fijnzinnige Zwitserse, als de onbevangen Antwerpse manier. Scala Trun is een kunstenaarsinitiatief opgericht door coloratuursopraan Quirina Lechmann, werkzaam in opera en experimentele kunstuitvoeringen, samen met Gianin Conrad die ruimte en vorm bevraagt via sculpturale installaties. Het duo wilde met de afgelegen plek in de Alpen een platform creëren voor kunst, muziek, performances en lezingen. De bergen worden voor Antwerp Art Weekend verplaatst, zo luidt ook het thema van hun lopende tentoonstelling die naar hier verhuist. How to Move Mountains wijst op de daad iets te doen dat zo moeilijk is dat het haast onmogelijk lijkt. Het betekent zowel toewijding als doorzettingsvermogen om iets te verplaatsen, of te veranderen. Met deze vragende slagzin wil de tentoonstelling nadenken over hoe iets waardeloos tot waarde om te zetten is, en de vraag wanneer waarde dan net decadent of onbruikbaar wordt. Belgische kunstenaars Katleen Vinck en Octave Vandeweghe gaan in dialoog met drie kunstenaars van Zwitserse afkomst: Damiano Curschellas, en Conrad en Lechmann zelf. Scala Trun blaast een frisse wind door het gangbare scala van Antwerp Art Weekend. Gesteund door gevestigde waarden Base-Alpha Gallery en Valerie Traan Gallery is How to Move Mountains iets om in de gaten te houden.

Charlotte Boddaert

De Kamers van Zé

Een maand lang bezetten zes kunstenaars drie leegstaande herenhuizen in de Antwerpse Van Schoonbekestraat. Het gaat om Nel Bonte, Laure Fôret, Catharina Dhaen, Michel Vaerewijck, Henk Delabie en Koen Fillet.

Koen Fillet: ‘Een leegstaand gebouw is een onvervuld verlangen, het smeekt om weer deel uit te maken van het weefsel van de stad. Een huis verlangt ernaar bewoond te worden.’ Zelf woont hij om de hoek. Toen Michel Vaerewijck hem vertelde dat hij ter plaatse was geweest om foto’s te nemen en onder de indruk was van de gebouwen, groeide het idee om bevriende kunstenaars de ruimtes te tonen. Nel Bonte, Henk Delabie, Laure Forêt en Catharina Dhaen waren meteen enthousiast.

Met haar abstracte schilderijen laat Catharina Dhaen haar eigen vrijheid gelden. De speelse sensualiteit van haar werk kan misleidend zijn.

Henk Delabie maakt trans-objecten en trans-organismen, sculpturen die de aandacht vestigen op vloeibaarheid en ruimtelijk bewustzijn.

Nel Bonte transformeert het alledaagse tot een sculpturale wereld. In haar handen wordt het betekenisloze betekenisvol.

Michel Vaerewijck worstelt met de imperfectie van het bestaan en de vergankelijkheid van schoonheid. Zijn fotografische platen, installaties en performances drukken een diep verlangen naar verbondenheid uit.

Laure Forêt laat zich inspireren door structuren en systemen in het plantenrijk en creëert sculpturen die lijken te groeien en te stromen. Ze kruipen onder de huid van de toeschouwer.

Koen Fillet probeert in zijn worsteling met verf, pigment, olie en terpentijn een wereld te vatten die niet in woorden is uit te drukken.

Uit achtergelaten brieven in een van de leegstaande huizen bleek dat een van de voormalige bewoners Zé heet. Vandaar De kamers van Zé.

Marc Ruyters