Het Cultureel Centrum van Hasselt (CCHA) toont, sinds de aanstelling van Gerhard Verfaillie als intendant, al meerdere jaren expo’s rond ‘lens-based media’. Maar alle tentoonstellingen werden, om de bekende redenen, stilgelegd. Als corona het wil, zal de expo The road not taken - mirage van fotografe en videokunstenaar Veronika Pot misschien toch nog te zien zijn, tot begin maart. Indien niet: we zochten haar en haar werk op in thuishaven Brasschaat. De foto’s van Veronika blijken niet alleen lens-based, maar ook en vooral brain-based.
Het foto- en videowerk van Veronika Pot laat zich niet makkelijk lezen, maar is ongemeen boeiend en intrigerend. Waar haalt ze haar inspiratie? Ooit had ze het over ‘een mentale schuilkelder voor herinneringen in je hoofd’.
Marc Ruyters: Wat deed en doe je met die schuilkelder?
Veronika Pot: “De mentale schuilkelder is een uitgangspunt geweest van een van mijn vorige projecten. Elke keer als ik uitgenodigd word of een project voorstel, werk ik daarnaar toe met telkens nieuw werk. Die schuilkelder is een reservoir van beelden, en ik blijf daar verder uit putten. Ik haal er almaar beelden uit, ook voor nieuwe projecten, zoals nu voor Hasselt. Het is een constant va-et-vient.”
MR: Waar haal je die beelden?
VP: “Door te wandelen, heel veel te fotograferen, door de hele tijd werk te blijven maken. Door af te drukken, op te hangen, telkens opnieuw te elimineren, om een reeks te produceren die in aanmerking komt voor een nieuw project.”
MR: Ja, je maakt geen ‘normale’ foto’s. Alles wordt bewerkt: je print soms op oud papier, je werkt met je handen, je snijdt, vouwt, scheurt, prikt, beschildert, je lijkt elk beeld te deconstrueren.
VP: “Gedeeltelijk wel. Het zijn beelden die dus echt door mij gefotografeerd zijn. Ze zijn niet afkomstig van bestaande beelden uit magazines of zo. Als ik er nu op terugkijk, zeker met dit project voor Hasselt, met de handelingen die ik zelf toevoeg aan de beelden, dan komt dat voort uit een onbewuste wil, maar ook uit een noodzakelijkheid. Ik zoek, zeker voor dit project, naar patronen onderling die de werken met elkaar verbinden. Een combinatie tussen de technieken die ik gebruik in de donkere kamer enerzijds en abstract denken anderzijds. Die toevoegingen krijgen gaandeweg meer vorm.”
MR: Waarom heet de tentoonstelling The road not taken - mirage?
VP: “The road not taken wordt gedragen door een gedicht van de Amerikaanse dichter Robert Frost en door het eerste deel van Dante’s Inferno. Het gaat bij beiden over de keuze die je moet maken op de tweesprong van een weg: welke kant ga je uit? Zowel Frost als Dante maakte een keuze. Waarbij beiden meteen denken: wat zou er gebeurd zijn als ik de andere weg gekozen had? Voor mij is dat ook een rode draad: ook mijn keuzes kunnen ambigu zijn, gestoeld op emoties, mainstream invloeden, economische of maatschappelijke vraagstukken.”
MR: Waar staat het woord ‘mirage’ voor?
VP: “Dat vind ik een heel spannend woord. ‘Mirage’ staat voor luchtspiegeling, fata morgana. Die toevoegingen aan mijn werk zijn een vorm van ‘mirage’. Was dat werkelijkheid of inbeelding? Dat probeer ik wel vorm te geven.”
MR: Dat werk met die zeegolf, hoe en waarom maak je dat?
VP: “Die foto maakte ik aan de oceaan in Normandië. Ik heb die afgedrukt in mijn donkere kamer, want ik werk nog altijd analoog. In het kader van dat ‘mirage’-idee, die toevoegingen en dat abstracte denken, zag ik dat er een vogel op mijn beeld zat, ik heb die dan weggeretoucheerd met zichtbare verf. En buiten mijn wil om, bij wijze van spreken, ben ik dingen gaan toevoegen. De foutjes, krassen, stofjes en zo wil ik retoucheren, maar dan wel zichtbaar. Alsof ik dat beeld wil kwetsen. Ik plak het ook af met tape en spuit er met een verfspray over, zoals in dit beeld van de zeegolf, met dat roze in de linkerbovenhoek. Voor mij is dat een nieuwe golf, of een luchtspiegeling.”
MR: Er is ook dat werk met die taxusbomen, gesnoeid in alle mogelijke vormen. Waar komt dat idee vandaan?
VP: “Ik fiets veel rond in mijn buurt (het groene, bosrijke deel van Brasschaat, mr) en ontdekte een boomkwekerij, hier twintig kilometer vandaan. Ze kweken er mooi vormgegeven bomen. Ik heb er al veel gefotografeerd, omdat ik vind dat elke boom op zich perfect past in het denkpatroon dat een boom een eigen individualiteit heeft. Ze staan wel samen, zitten vast in de bodem, maar ze zijn allemaal zichzelf. Ik heb daar al honderden foto’s van gemaakt. Ik zou ze wel allemaal in Hasselt willen ophangen, maar ik wil nu een keuze maken van de sterkste individuen.”
MR: Je maakt ook video’s.
VP: “Ja, in Hasselt toon ik er twee. Een ervan kan ik (hier in het atelier, nvdr) nog niet laten zien, want die is nog niet klaar. De andere toont robotjes, die ik verzamel. Ze bewegen heen en weer op het scherm. Er zitten teksten onder, afkomstig uit zogeheten romcoms of romantische komedies, want het gaat om een liefdesverhaal dat slecht afloopt (glimlacht). Het gaat om dieperliggende gedachten en uitspraken van robots, waarvan we ons dan kunnen afvragen: moeten we dit ernstig nemen? Kunnen robots ook de waarheid zeggen? Het gaat om de ambiguïteit: alles eindigt in drama, waar of niet waar.”
MR: Iets heel anders nu. Hoe is het in deze coronatijden om kunstenaar te zijn?
VK: “Dat is een heel moeilijke vraag. Natuurlijk heeft het een impact op ons leven, maar het heeft mij ook veel rust gebracht. Ik heb nog een job om den brode, maar ik werk nu vooral van thuis. De hele maalstroom van files, sociale contacten, galeries bezoeken en dergelijke is weggevallen. Ik heb heel veel tijd in de donkere kamer doorgebracht (geïnstalleerd in een heerlijk chaotische, zwarte container in haar tuin, mr), ben heel veel gaan fietsen. Die eerste lockdown heb ik als erg positief ervaren, de tweede ligt iets moeilijker: ik begin weer meer te hunkeren naar interactie met mensen.”
MR: Ik zocht onlangs een andere kunstenaar op die met de voorbereiding van een galerietentoonstelling bezig was, toen twee dagen voor de opening de boel dichtging. Hij kon pas tentoonstellen een paar maanden na die eerste lockdown en zei me dat in die periode zijn werk helemaal veranderde. Hoe is dat bij jou?
VP: “Ja, absoluut, Toen het CCHA me meldde dat de tentoonstelling uitgesteld zou worden, hebben mijn partner Nele, die heel betrokken is bij mijn werk en fungeert als een soort filter, en ik alle werken die ik klaar had opgehangen en bekeken. We hebben zeker een derde weggehaald, en ik heb totaal nieuw werk gemaakt. Daar ben ik heel blij mee. Nele ziet daar overigens een next level in, voor de toekomst.”