Niet minder dan vier volwaardige tentoonstellingen lopen er momenteel in het S.M.A.K. Twee solotentoonstellingen van respectievelijk N. Dash en Lydia Ourahmane, de groepstentoonstelling Splendid Isolation, en een selectie uit de uit de collectie Matthys-Colle en de collectie van het museum door Marc De Cock.
De knapste tentoonstelling is die van de Amerikaanse N. Dash (1980, woont en werkt in New York en New Mexico). Dash maakt werken die op het eerste gezicht schilderijen lijken, maar bij nader toezien blijken het assemblages, zelf noemt ze het sculpturen. Ze brengt aarde, jute, koord, metalen strips, stokken, gaas en dies meer bij elkaar en maakt er complexe, vlakke composities van die toch spaarzaam en strak ogen. Ook de technieken van fotografie, grafiek, schilderen en zeefdruk bezigt ze.
N. Dash combineert het industriële met het ecologische: zo brengt ze woestijnaarde uit New Mexico aan op gladde oppervlakken, die ze verhit zodat er barstjes en scheurtjes ontstaan, wat een minimale topografie oplevert. Met de op die manier geprepareerde panelen maakt ze dan haar composities, door de al genoemde materialen erin te verwerken, soms laag op laag. ‘Aarde’ is een basisgegeven – de tentoonstelling heet dan ook Earth – als metafoor voor groei en verval, natuur en cultuur, ecologie en economie. Met de samengestelde panelen creëert ze een nieuwe ordening, die vooral rustgevend is.
De meest excentrieke expo is die van de Algerijnse Lydia Ourahmane. Na de lockdown van 2020 verhuisde ze de hele inboedel van haar flat in Algiers naar Europa, en maakte er de installatie Barzakh mee, die ze toonde in Bazel en Marseille, en nu in het S.M.A.K. in Gent. De flat die ze huurde in Algiers behoorde aan een oudere vrouw en bevat een bizarre mix van Duitse meubels en lokale objecten. Die werden aangevuld met persoonlijke spullen van de kunstenares. Voor Ourahmane is Barzakh het voorgeborchte, het tussenstadium. Ourahmane, in een gesprek met Elena Filipovic: ‘Er zijn vele vertalingen die linken met een ruimte waar de geest wacht, ergens tussen leven en dood, of met een fysieke ruimte, een dunne strook land tussen twee zeeën, een toevluchtsoord.’ Het meubilair van de flat staat nu uitgespreid in de frontale zaal op de eerste etage van het S.M.A.K., zodat je als bezoeker vanuit de installatie uitkijkt op het Citadelpark.
Er zijn reminiscenties: de Chinese kunstenaar Song Dong maakte eerder met de inboedel van zijn moeder, die niets wou weggooien omdat ze zoveel armoede had meegemaakt in China, een compacter werk met Waste Not (2005). Het werk van Ourahmane staat in het S.M.A.K. verder uit elkaar, waardoor de beklemming van het huiselijke een beetje achterwege blijft.
De vermoeiendste expo is Splendid Isolation. Die onderzoekt, in deze nogal altijd sluimerende coronatijden, hoe kunstenaars omgaan met werken in isolement. Dat isolement kan een quarantaine, maar ook een gevangeniscel of een psychiatrische instelling geweest zijn. En dat uit zich, getuige de honderden tekeningen en objecten van zo’n twintig kunstenaars vooral in een redelijk vermoeiende veelheid. De meeste kunstenaars ken ik niet, maar bijvoorbeeld ook Louise Bourgeois en Derek Jarman zitten erbij.
De meest melancholische bijdrage in het klavertje vier van de S.M.A.K.-tentoonstellingen is Een denkbeeldig portret in kunstwerken, waarin Marc De Cock aan de hand van een keuze uit de collectie Matthys-Colle en de collectie van het museum zelf een ensemble bij elkaar zet waarin hij een mentaal zelfportret ziet (en dat van zijn echtgenote). De Cock was de derde voorzitter van de Vereniging van het Museum van Hedendaagse Kunst en speelde een sleutelrol in het ontstaan van het S.M.A.K. Als je de tentoonstelling bekijkt loopt een film van vele decennia voor je ogen, waarin de hele hedendaagse kunstgeschiedenis verbeeld wordt. Met iconische werken van Michelangelo Pistoletto, Thierry De Cordier, Luc Tuymans, Mike Kelley, Jan Van Imschoot en vele anderen. Laatstgenoemde krijgt overigens een grote overzichtstentoonstelling in het S.M.A.K., herfst 2023.
