De Ultima Beeldende Kunst 2019 gaat naar kunstenaar Walter Swennen. Paul Ibou sleepte de Ultima Vormgeving in de wacht. De prijzen werden uitgereikt tijdens een gala op dinsdag 18 februari, in aanwezigheid van minister van Cultuur Jan Jambon. Eerder werd bekendgemaakt dat Luc Tuymans de Ultima voor Algemene Culturele Verdienste zou krijgen. Niet alleen was de kunstenaar afwezig tijdens de ceremonie, hij schonk ook het prijzengeld aan sociaal-cultureel initiatief Let's Go Urban.
Walter Swennen (°1946) is een bijzondere figuur binnen de Belgische schilderkunst. Enerzijds ongrijpbaar
in zijn verzet om één stijl te hanteren, anderzijds herkenbaar in zijn anarchie, absurde humor en bittere
ernst. Hoewel hij een inspiratiebron was voor een jonge generatie kunstenaars, bleef Swennen lang een painters’ painter, enkel bekend in kunstkringen. Zijn parcours was hobbelig en kende pas laat een doorbraak. In 2008 kreeg hij een tentoonstelling in CC Strombeek-Bever en De Garage Mechelen. In 2013 wijdde kunstcentrum Wiels een ruim overzicht aan zijn werk, waarna Swennen onderdak vond bij de Brusselse galerie Xavier Hufkens en bij de New Yorkse galerie Gladstone.
Walter Swennen besloot de geldprijs van 10.000 euro te schenken aan de politieke partij PVDA.
Uit het juryrapport: "De jury apprecieert het radicale en eigenzinnige traject van Walter Swennen en het feit dat hij voor jongere generaties van kunstenaars een inspirerende rol heeft gespeeld en nog steeds speelt. Via het toekennen van deze prijs wil de jury ook het ruimere publiek attent maken op een uniek oeuvre dat nog meer internationale erkenning verdient."
Statement van Walter Swennen (vertaald door Hans Theys):
Bij het vernemen van mijn bekroning met deze prijs, ging mijn eerste gedachte uit naar redenen om te weigeren.
Want ik heb een afkeer van dit systeem van prijzen en subsidies, dat ik heel onsmakelijk vind, en dat geregeerd wordt door totale willekeur. Bovendien, welke bewuste kunstenaar wenst (of aanvaardt) zijn of haar naam van ver of dichtbij verbonden te zien met de communicatie van de macht en het ‘canonieke’ idee van de cultuur dat daarbij uitgedragen wordt? Ten slotte, en meer ten gronde, is er de ergerlijke verwarring tussen kunst en cultuur. (Voor mij is kunst iets dat nog gemaakt moet worden. Cultuur is wat al bestaat, vermalen tot eenheidsworst door de
communicatie.) Mijn tweede gedachte was: 10.000 knotsen, dat zijn toch 10.000 knotsen. Het is niet omdat ik
ze niet nodig heb, dat ik ze niet nuttig kan aanwenden. En het is geld van ons allemaal, het is dus beter om het te recupereren. Daarom neem ik deze prijs graag aan, en bedank ik de anonieme jury. En dat geld van ons allemaal, wil ik overdragen aan een partij die ijvert voor het welzijn van ons allemaal, en die (als enige) weigert zich structureel aan te passen aan de opdeling van onze gemeenschap: de ptb-pvda.
Hoe dan ook dank ik de gemeenschap die deze goede daad heeft mogelijk gemaakt.
Walter Swennen
Brussel, 17 februari 2020
Paul Ibou (Paul Vermeersch, °1939, Antwerpen) studeerde aan de Academie voor Schone Kunsten en aan het Typografisch Instituut Plantin in Antwerpen. Gaandeweg raakte hij gefascineerd door het Verre Oosten. Zijn eerste reis naar Japan, in 1963, bleek een openbaring. Hij ontmoette er begaafde ambachtslui, werd getroffen door de zin voor esthetiek en raakte er in de ban van paper art. In 1967 trok hij naar New York, waar hij in contact kwam met Andy Warhol, Jozef Albers en Paul Rand, de pionier van de corporate identity. Paul Ibou versmolt die Oosterse en Amerikaanse invloeden in zijn boek ‘Metamorphosis’ (1986), dat ook werd geïnspireerd door internationale kunsthappenings en tentoonstellingen in Antwerpen, beter bekend als de G58, en door contacten met invloedrijke kunstenaars als Bruno Munari, Jef Verheyen, Jan Dries, Vic Gentils, Walter Leblanc en Paul Van Hoeydonck.
Uit het juryrapport: "De jury is van mening dat Paul Ibou de Ultima verdient door zijn veelzijdige werk, maar vooral omwille van de unieke positie die hij inneemt in het veld. Het wordt ook tijd dat de deelsector van de grafische
vormgeving extra aandacht krijgt. Met deze prijs toont de minister een appreciatie voor een rijkgevulde
en internationale carrière, die desondanks beperkt werd gewaardeerd onder het grotere publiek."
Over de Ultimas:
De Ultimas, ook wel bekend als de Vlaamse Cultuurprijzen, zijn de prijzen waarmee de Vlaamse Gemeenschap het cultureel belang van het werk van de laureaten erkent. Een jury van deskundigen uit de verschillende disciplines van de cultuursector draagt een laureaat voor aan de Vlaamse minister van Cultuur. De Vlaamse Cultuurprijzen worden al sinds 2003 uitgereikt aan toonaangevende artiesten, kunstenaars, organisaties of gezelschappen. Elk jaar worden er
twaalf Ultimas uitgereikt, sinds 2018 aangevuld met de BILL Award voor jong artistiek talent. De laureaten van de Ultimas ontvangen een geldbedrag van 10.000 euro, de winnaar van deprijs voor Algemene Culturele Verdienste krijgt 20.000 euro.
Andere Ultimas gingen onder meer naar het VAi (Vlaams Architectuurinstituut, voor Roerend Erfgoed), ‘De Grond der Dingen’ van Theater ARSENAAL/LAZARUS en Museum Hof van Busleyden (voor Lokaal Cultuurbeleid), Rachida Lamrabet (voor Letteren) en Jozef Wouters/Menno Vandevelde/Decoratelier (voor Podiumkunsten).
